Bestaat er zoiets als een emotionele burnout?

Burn-out is een bijzondere term: het is niet alleen een diagnose, maar ook een uitdrukking die je heel makkelijk gewoon in de volksmond kunt gebruiken en waarvan iedereen begrijpt wat je bedoelt. Laatst hoorde ik: 'Hij was effe afgefikt'.

In dit artikel zoom ik in op het fenomeen emotionele burnout: formeel geen afzonderlijke diagnose, maar in de volksmond toch een term waarin mensen zich herkennen en waarop zij hun informatie zoeken.

Alle onzin over burnout

Dit is dan het moment waarop ik zou moeten schrijven hoeveel burn-out (met of zonder streepje) voorkomt, hoeveel dat kost voor de samenleving en wat het allemaal te maken heeft met onze leefstijl.

Dat ga ik hier niet doen. Voor een overzichtsartikel over burnout verwijs ik je naar elders op deze website, en voor een korte samenvatting van onze visie kun je het onderstaande filmpje bekijken.

Waarom het fenomeen 'burnout' toch wel erg belangrijk is

Voor mij als psycholoog is deze vaak misplaatste term toch wel belangrijk, en dat is ook de reden dat ik dit artikel schrijf. De fase waarin mensen een burnout hebben is namelijk in potentie heel vruchtbaar voor hun persoonlijke ontwikkeling. Ik zal uitleggen waarom.

Je komt jezelf tegen

De grote crisis van een fikse burnout maakt dat je jezelf volop tegenkomt. Inclusief je schaduw: datgene wat je zelf niet zo makkelijk ziet (of nooit wilde zien). De ontwikkelingspotentie is gigantisch.

Alles ligt open

In een stevige crisis is niet alleen misschien wel alle grond onder je voeten weg maar ligt ook alles open. Niet alleen qua opties en mogelijkheden (ben ik nog wel gelukkig in mijn werk of in mijn relatie, wie ben ik eigenlijk?) maar ook in de emotionele zin. Er komt vaak een hoop los aan gevoelsinhoud en wat onverwerkt bleek te zijn komt naar de oppervlakte.

Er is een verhoogd bewustzijn

Latente conflicten en onvervulde verlangens spelen dus op, en ons zelfbewustzijn is in een persoonlijke crisis veel groter. Je denkt na over alles, bent je pijnlijk bewust van jezelf en beleeft het leven eigenlijk heel bewust omdat alles op z'n kop staat. Veel mensen vinden het irritant dat het lichaam allerlei klachten geeft en je machteloos laat staan, maar andersom geredeneerd kun je zeggen dat het lichaam je juist weer dwingt om in contact met jezelf te komen.

Het balletje gaat rollen

Uit ervaring kan ik zeggen: zo'n fase van crisis en overbelasting ook vaak momentum. Met andere woorden: er komt beweging in je leven en het balletje gaat rollen. Dat is logisch, omdat sluimerende conflicten gedurende zo'n crisis worden opgelost en er ruimte komt voor transformatieprocessen. Anders gezegd: met een transformatie-bril bekeken is die burnout niet de oorzaak, maar eerder het gevolg van het transformatieproces dat zich aan het voltrekken is.

Wanneer is iets een 'emotionele burnout'?

Zoals gezegd: technisch gezien bestaat er niet zoiets als een emotionele burnout. Ik gebruik de term in dit artikel omdat mensen hun toestand wel regelmatig zo beschrijven en dus ook op zoek zijn naar herkenbare informatie daarover.

Een paar dingen zijn van belang om te bedenken:

Elke burnout doet iets met emoties

Geen enkele burnout gaat buiten je gevoelsleven om, en bij veel 'gewone burnouts' is er sprake van emotionele heftigheid, ontregeling en vermoeidheid. Soms heeft dit te maken met expliciete emotionele blokkades die al geruime tijd onopgelost zijn. Soms lijkt het vooral verband te houden met de langdurige overspanning van het zenuwstelsel.

Bij tal van psychische klachten hoort emotionele burnout

Depressies, angststoornissen en verslavingen worden natuurlijk ook weleens in één adem genoemd met een burnout, hoewel het wezenlijk andere dingen zijn. Het punt is: bij praktisch alle emotionele, psychische of psychiatrische klachtenbeelden hoort ook een bepaalde van emotionele intensiteit, emotionele overbelasting, emotionele vermoeidheid of juist ervaren emotionele leegte.

Het accent op emoties zegt wel iets

Lees je dit artikel en heb je interesse in specifiek emotionele burnout, is dat wel een teken dat je aandacht al naar het emotionele aspect gaat. Dat zegt vermoedelijk wel iets. Het is namelijk ook best makkelijk om bij burnout vooral aan de overbelasting, de werkdruk of aan de omgevingsfactoren te denken. Ik zal je meteen wat richting geven voor het vervolg.

Omgaan met emotionele burn-out

Heb je heel nadrukkelijk het gevoel dat je emotioneel overgekookt of opgebrand raakt? Dan zou ik dat serieus nemen en iets met die emoties doen. Het gebruikelijke recept van rust en tijdelijke vrijstelling van werk is niet specifiek nuttig voor emotionele verwerkingsproblemen. De rust intensiveert het zelfs veelal. Bedenk verder dat in een fase van burnout en crisis er ook sprake kan zijn van thema's als emotioneel en seksueel trauma dat opspeelt, of de sporen van emotionele verwaarlozing die meer en meer voelbaar worden.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer informatie over onze visie op trauma, leiderschap en persoonlijke ontwikkeling - specifiek toegespitst op de doelgroep van leiders en ondernemers.