Een lijst met emoties (en hoe je ze in je lichaam kunt terugvinden)

Emoties zijn belangrijk om te leren kennen, en dat zeg ik vooral vanuit de ervaring dat een stukje basiservaring en basiskennis op dit vlak vaak ontbreekt.

De meest intelligente en welopgeleide mensen kunnen vastlopen in het hanteren van hun gevoelens, en kunnen op een punt komen dat ze hun eigen gevoelswereld niet langer begrijpen.

Met dit artikel wil ik een goede achtergrond geven.

De basisemoties

Gevoelens zijn er vanzelfsprekend in alle soorten en maten. Vanaf de jongste kinderboekjes worden er al een aantal basiskleuren genoemd, die we ook in de psychologie voor volwassenen nog gebruiken.

In mijn eerste jaren als psycholoog leerde ik te werken met de zogenaamde vier basisemoties (ook wel de 4 B's):

• blij
• boos
• bang
• bedroefd

Soms worden hier nog een vijfde, zesde of zelfs zevende aan toegevoegd. Evenals in schilderkunst en muziek geldt natuurlijk dat deze basiskleuren oneindig kunnen verschillen qua mengvorm, intensiteit en manifestatie.

Hoewel mensen hun eigen gevoelens als uniek en strikt persoonlijk ervaren, valt er behoorlijk wat over emoties te vertellen wat in feite universeel van aard is. Dat geldt niet alleen de gelaatsuitdrukkingen, maar ook de lichamelijke sensaties.

Om te beginnen de gelaatsuitdrukkingen.

Een lijst met universele emoties

Iedereen die de Netflix-serie 'Lie to me' weleens heeft gezien, weet dat er zoiets bestaat als universele gelaatsuitdrukkingen bij walging, schaamte en extase (de zogenaamde micro-expressies).

Deze serie is gebaseerd op het werk van Paul Ekman, een inmiddels hoogbejaarde psycholoog en pionier op het gebied van onderzoek naar emoties en gelaatsexpressies. Ekman trok de rimboe in om onderzoek te doen naar de gevoelsbeleving en de bijbehorende gelaatsuitdrukkingen van verschillende rassen en culturen.

Maar niet alleen gelaatsuitdrukkingen hebben iets universeels als het om emoties gaat.

Emoties en ons lichaam

In onze spreekwoorden en gezegden weten we het natuurlijk al sinds mensenheugenis: emoties en psychologische betekenissen hebben altijd iets met het lichaam te maken. We spreken van:

• de steen op je maag
• ergens een hard hoofd in hebben
• je gal spuwen

Wat we dus in de praktijk al lang beseffen wordt ondersteund door het werk van onderzoeker Lauri Nummenmaa in zijn onderzoeksartikel Bodily maps of emotions (2014).

In vijf experimenten kregen de ruim 700 deelnemers aan het onderzoek twee silhouetten van lichamen te zien naast emotionele woorden, verhalen, films of gezichtsuitdrukkingen. Hen werd gevraagd de lichaamsgebieden te kleuren waarvan ze de activiteit voelden toenemen of afnemen bij het bekijken van elke stimulus. De conclusies uit dit onderzoek werden een aantal jaren later door dezelfde Nummenmaa nog eens bevestigd:

'We conclude that universality in experiencing emotions in the body is stronger than the differences due to culture or sex.'

Met andere woorden? Ook de lichamelijke sensaties bij emoties zijn behoorlijk universeel.

Een langere lijst met emoties

Begonnen we nog met de 4 basisemoties, in het onderstaande plaatje zie je al aanmerkelijk meer uitdrukkingen voor emoties, waarbij de bovenste 7 stuks de basisemoties betreffen: boosheid, angst, walging, blijdschap, verdriet, verrassing en een neutrale gevoelservaring. Je ziet er meteen bij welke lichaamsgebieden betrokken zijn bij de beleving ervan.

Welke betekenis hebben emoties?

Emoties hebben een functie: angst leidt bijvoorbeeld tot de reactie van vluchten of je uit de voeten maken en boosheid maakt ons lichaam klaar voor een gevecht of confrontatie. Ook wanneer in je dagelijkse leven niet rechtstreeks met fysiek vechten of vluchten te maken hebt, kunnen deze responsen wel in ons lichaam voelbaar zijn.

Ervaar je sterke emoties in relatie tot andere mensen, je liefdespartner of misschien wel in relatie tot jezelf?

Over het algemeen laten onze emoties ons rechtstreeks zien hoe we ons tot iets of iemand verhouden. Het geeft dus betekenis en kleur aan hoe we dingen ervaren. Emoties zijn dus relationele markers.

Dat neemt niet weg dat we soms ons best moeten doen om met onze gevoelens te kunnen dealen. Met een mooi woord noemen we dat emotieregulatie.

Emotieregulatie

Als iemand een bushokje sloopt, dagelijkse intense huilbuien heeft of zichzelf lichamelijk pijn doet om met de emotionele pijn te kunnen dealen kunnen we constateren dat het met die regulatie van emoties niet zo goed is gelukt.

Natuurlijk valt het meer op wanneer iets naar buiten komt. In plaats van emotionele explosies kun je ook imploderen. Talloze mensen worstelen met heftige emoties waar je aan de buitenkant niets van ziet. Dat noemen we ook wel internaliseren.

Sociaal gezien is internaliseren wel makkelijker en gewenster, maar voor de persoon in kwestie zelf niet altijd beter en gezonder.

Hoe kun je beter met emoties omgaan?

Behalve nadenken, lezen en schrijven over gevoelens (zeker belangrijk!) is het vooral ook belangrijk dat we niet vergeten om te voelen. Een simpel mantra kan zijn dat gevoelens er zijn om gevoeld te worden (en niet om beredeneerd, onderdrukt of weg-geademd te worden..).

De weg naar binnen gaan is een belangrijke sleutel. Ga mediteren, richt je aandacht naar binnen, en durf onvoorwaardelijk te voelen wat zich aandient. Vanuit de emotionele ervaring zullen de woorden en associaties vanzelf opkomen, maar je loopt dan in elk geval niet van het voelen weg.

Wil je meer leren over het luisteren naar je lichaam? Beluister dan de onderstaande aflevering van de Innerlijk Leven Podcast.

Emoties in Hawkins' Consciousness Map

Veel van de heftige en intense emoties zoals schaamte, schuld, rouw, angst, haat en begeerte hebben een plaats gekregen in David Hawkins' zogenaamde Map of Consciousness.

Met behulp van kinesiologie kwam Hawkins tot een grondig onderbouwd model van het menselijke en - alweer - universele bewustzijn, waarbij elke emotie, elk woord en elke innerlijke toestand een bepaalde trilling of klankkwaliteit representeert.

De genoemde emoties hebben binnen dit spectrum een functie van overleven, met een bijbehorende lage trilling. Je voelt aan alles dat 'Vreugde' of 'Vrede' heel anders voelt dan 'Schuld' of 'Schaamte'.

Dit is precies wat Hawkins in kaart heeft gebracht. Het werk van Hawkins benadrukt dat we geblokkeerde en vastgezette emoties ons bewustzijn omlaag drukken, op een manier die ons kracht en bewustzijnsontwikkeling kost.

Werken aan je gevoelswereld is dus ook werken aan je bewustzijnsvorming en aan je ontwikkelingspotentieel.

Wil je emoties en psychologische betekenissen beter begrijpen?

Wij werken veel met ondernemers en leidinggevenden die niet alleen persoonlijk maar ook in professionele zin iets met 'gevoel' moeten.

De emotionele thema's zoals we ze hier verkend hebben, komen natuurlijk ook in onze zakelijke realiteit voor. En hoewel we het dan 'zakelijk' of 'professioneel' noemen: ook in een professionele context is ons emotionele bewustzijn een belangrijke factor, zeker wanneer we veel met mensen in contact komen of een leidinggevende functie hebben.

Wil je meer inzicht in de overkoepelende thema's die je hierin kunt ontdekken? Beluister dan de onderstaande podcast-aflevering.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.

De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer informatie over ons werk met leiders en ondernemers, specifiek op het snijvlak van trauma, leiderschap en innerlijke ontwikkeling.