Narcisme en narcistische trekken bij vrouwen: hoe kijk je er doorheen?

Narcisme komt voor bij mannen en bij vrouwen. Het kan een overduidelijke persoonlijkheidsstoornis zijn, of ook wat bedekter en genuanceerder liggen waarbij vroeg of laat termen als 'verborgen narcisme', 'narcistische trekken' en 'een narcistische dynamiek' vallen.

Over het algemeen is het stereotiepe beeld van de narcist een egocentrische, dominante man, maar het is belangrijk oom te zien dat narcisme ook vrouwen treft.

Vaak blijft dit onzichtbaar, of verhuld. Daarom een specifiek artikel over narcisme en narcistische karaktertrekken bij dames.

Eerst even algemeen over narcisme

Wat een narcist is hoef je eigenlijk niemand uit te leggen, zoals ook iedereen begrijpt wat we met 'een borderliner' bedoelen.

De innerlijke dynamiek van narcisme is echter heel wat minder ongecompliceerd en verdient het om recht gedaan te worden, juist omdat er een diep lijden achter schuil gaat. Opvallend is vaak het overdreven gevoel van eigenwaarde, de grootheidswaanzin en het gebrek aan echte verbinding en empathie. Overpresent. Het draait allemaal om ikke en het voeden van ikke. Dat ikke is echter een woord voor het 'kleine zelf'.

Het 'zelf' is namelijk zeer beschadigd. Narcisme overschreeuwt, maar worstelt diep van binnen met het eigen 'bestaan'. Dit conflict wordt vervolgens niet zelf doorleefd, maar afgeschoven of afgereageerd op de omgeving. Daarom roept narcisme juist in de omgeving zoveel machteloosheid op.

Bestaan er ook narcistische vrouwen (en op welke kenmerken moet je letten)?

Er heerst nogal eens de misvatting dat narcisme voornamelijk bij mannen voorkomt. De praktijk laat echter zien dat narcistische trekken zich ook bij vrouwen kunnen manifesteren. Het verschil zit 'm vaak in de uitingsvorm en de sociale rol waaraan vrouwen zich als vanzelf enigszins conformeren.

Een narcistische man is vaak een typische klootzak, maar ook onder een uiterst liefdevol, spiritueel of psychologisch verantwoord jasje kan keiharde psychologische oorlogvoeren schuilgaan.

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met narcisme zich vaak minder dominant voordoen dan mannen. Zij wekken de schijn lief, zorgzaam en vriendelijk te zijn. Dit geeft ze een perfecte 'dekmantel' voor hun gedrag.

1. Gebrek aan empathie

Net als mannelijke narcisten vertonen narcistische vrouwen vaak een gebrek aan empathie. Uiteindelijk draait het allemaal om henzelf, of ze dat nu openlijk uitspreken of niet. Soms is er een man die zichzelf voortdurend opoffert, er achteraan blijft hobbelen en de valse hoop heeft het ooit nog goed te doen.

2. Behoefte aan bewondering

Narcistische vrouwen hebben een intense behoefte aan bewondering en bevestiging van anderen. Waar op de mannelijke apenrots nogal eens gezocht wordt naar de dikste BMW of de grootste biceps, kan dit bij vrouwen subtieler van uiting zijn en gepaard gaan met manipulatieve technieken. Vrouwen kunnen in dit verband ook hun theatrale eigenschappen en fysieke aantrekkelijkheid in de strijd gooien.

3. Misleiding en manipulatie

De realiteit op zo'n manier voorschotelen dat het de opgeblazen ego-structuur dient? Second nature voor mensen die levenslang manipuleren en zichzelf buiten schot houden.

4. Exploitatie van anderen

Eén van de kernkenmerken van narcisme is het exploiteren van anderen voor persoonlijk gewin. Dit geldt ook voor narcistische vrouwen, die anderen kunnen gebruiken om hun doelen te bereiken zonder veel rekening te houden met de gevolgen voor anderen.

5. Jaloerse neigingen

Narcistische vrouwen vertonen vaak jaloerse neigingen, vooral wanneer anderen aandacht of lof krijgen. Ze kunnen zich bedreigd voelen door anderen die succesvol zijn en proberen deze personen te ondermijnen om zichzelf beter te voelen. Vanzelfsprekend voert dit terug op de broosheid van het 'zelf'.

Mannen versus vrouwen

Hoewel de kernkenmerken van narcisme vergelijkbaar zijn bij mannen en vrouwen, zijn er enkele nuances in de manier waarop het zich manifesteert. De bodem blijft hetzelfde, maar de sociale rol kleurt de uitwendige gedaante.

Vrouwen worden vaak geacht zorgzaam en empathisch te zijn, waardoor narcistische trekken bij hen minder snel worden herkend. Mannen vertonen mogelijk meer openlijk dominant gedrag terwijl vrouwen subtielere manipulatieve strategieën kunnen gebruiken.



Hoe herken je narcistische trekken en hoe ga je er in de praktijk mee om?

In contact met een narcistisch getinte persoonlijkheid, zul je vermoedelijk zelf gevoelens van kleinheid, minderwaardigheid of onmacht ervaren en pas achteraf realiseren dat je over je grenzen hebt laten gaan of jezelf in the process bent kwijtgeraakt.

Heb je zelf herkenning in narcistische afweer of narcistische karaktertrekken, is het ongelofelijk moedig als je de schijnzekerheid van je ego-structuren durft aan te kijken en uit te kleden. Het boek van Martin Appelo ('Een spiegel voor narcisten') kan een prachtige begeleiding zijn in dit proces.

In essentie moet je de laagjes gaan pellen, en het 'bodem-probleem' gaan helen. Neem gerust contact op als dit jou trekt.

Conclusie

Narcisme bij vrouwen is een beetje een blind spot.

Het is belangrijk om te begrijpen dat narcistische trekken zich bij beide geslachten kunnen manifesteren, maar dat de uiting ervan kan variëren. Door bewustzijn te vergroten over narcisme bij vrouwen en de kenmerken ervan te herkennen, kunnen we beter omgaan met deze complexe persoonlijkheidskenmerken en de impact ervan op relaties en welzijn verminderen.

Wil je meer horen over narcisme bij zowel mannen als vrouwen in het bedrijfsleven en in de boardroom? Lees dan het artikel over Narcisme in de boardroom of beluister onderstaande aflevering van de Innerlijk Leven Podcast.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Lees ook:

Kracht, masculiniteit en narcisme in de boardroom

Een destructieve relatie herkennen, begrijpen en loslaten