Emotionele verwaarlozing - persoonlijk en zakelijk.

Wat is emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing is een therapeutische term voor wanneer je in emotioneel opzicht niet krijgt wat je in je ontwikkeling nodig hebt. Vaak heeft het betrekking op vormende ervaringen uit de kinderleeftijd en dealen mensen daarmee als ze reeds volwassen zijn. Hierin ligt meteen ook de ingewikkeldheid van het onderwerp gelegen: mensen die aanlopen tegen patronen van emotionele verwaarlozing willen hun ouders vaak niet de schuld geven en niet in het verleden blijven hangen, maar zien toch dat de kamertemperatuur die ze op emotioneel vlak hebben meegekregen van invloed is op hun volwassen leven in het hier-en-nu.

Is emotionele verwaarlozing een trauma?

Emotionele verwaarlozing wordt niet herkend als trauma in die zin dat het diagnostisch gezien niet wordt thuisgebracht bij PTSS of psychotrauma. Breed leeft echter het besef dat vrijwel alle ernstige psychologische klachten beelden wortelen in emotionele tekorten en in de relatie die mensen daardoor hebben ontwikkeld met hun eigen innerlijke wereld. Emotionele verwaarlozing staat dus in de enge zin niet gelijk aan PTSS, omdat het niet gaat over iets schokkends wat er wel is gebeurd, maar vooral over iets wat er niet was of achterwege is gebleven. Emotionele verwaarlozing werkt wel traumatiserend, en leidt tot zichtbare en onzichtbare klachten die wel degelijk traumagerelateerd zijn.

Hoe ontstaat emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing wortelt in bewustzijn. Ouders geven hun kinderen veel mee van wat ze zelf hebben meegekregen. Liefde, warmte, veiligheid, aanwezigheid - het zijn allemaal voorbeelden van basisvoorwaarden die kinderen nodig hebben om goed te kunnen ontwikkelen. In het naoorlogse klimaat en de decennia die daarop volgden werd er heel anders naar emoties en daar de ontwikkeling behoeften van kinderen gekeken dan tegenwoordig het geval is. Wellicht denken we over 25 jaar heel anders over emotionele opvoeding dan nu en zien we dat we collectief in andere zaken tekort zijn geschoten.

Het is veelal ongeheelde pijn bij de ouders waardoor hij of zij de pijn bij het kind niet goed kan zien of helpen oplossen. Emotionele verwaarlozing wortelt dus vaak in zogenaamde transgenerationele patronen: vader en moeder geven hun eigen emotionele pijnen en worstelingen door aan de kinderen - ook al proberen ze nog zo hard om dat niet te doen.

Emotionele verwaarlozing in relaties

Juist in de diverse volwassen relaties worden de invloeden van emotionele verwaarlozing zichtbaar. De basisgedachte is dat de relatie die je met je belangrijkste hechtingsfiguren had terugkomt op volwassen leeftijd: het patroon herhaalt zich. Dit kan ertoe leiden dat relaties en vriendschappen altijd onbevredigend zijn, dat je je voortdurend afsluit omdat je er al vanuit gaat dat je toch niet echt wordt gezien en geliefd, dat je chronisch ontevreden en jaloers bent op anderen, of dat je in basis altijd het gevoel hebt dat de ander je niet geeft wat je nodig hebt. Dit leidt tot gevoelens van leegte, verdoving en depressiviteit. Het kan ook gemakkelijk de voedingsbodem worden voor verslavingen en allerlei destructieve hobby's buiten de deur.

Gevolgen van emotionele verwaarlozing

Het gevolg van emotionele verwaarlozing komt er in basis op neer dat er een chronisch tekort bestaat aan koestering, aan begrip en aan veiligheid.

Deze basisprogrammering kunnen mensen op verschillende manieren manifesteren in hun dagelijkse leven:

* ze kunnen zich eraan overgeven - follow the code (altijd zorgen voor anderen, niet opkomen voor eigen behoeften, niet kwetsbaar opstellen);

* ze kunnen ermee vechten (extreem hoge eisen aan anderen stellen, voortdurende verbittering en vijandigheid jegens anderen);

* ze kunnen het proberen te vermijden (alleen oppervlakkig contact toestaan, het hart gesloten houden, emotionele pijn verdovende middelen gebruiken).

Leiderschap en ondernemerschap

Omdat emotionele verwaarlozing gaat over jezelf heeft het rechtstreekse gevolgen voor je functioneren als leider of als zelfstandig ondernemer. In de basis ligt de link in het zakelijke opzicht op hetzelfde gebied: dat je jezelf verwaarloost of zorgt dat er voortdurend leegte en tekort blijft bestaan.

Dit kan zich in de praktijk bijvoorbeeld uiten in:

• teveel inspanning voor te lage prijzen;
• twijfel over wie je werkelijk bent en wat je betekent;
• moeite om je hart open te stellen voor je klanten en voor je personeelsleden;
• moeite om een liefdevol bedrijf te hebben waarin verbinding en vreugde overheerst.

  
  

  Wonden van emotionele verwaarlozing kunnen zich ook in je leiderschap tonen. Bijvoorbeeld omdat je je eigen ongeheelde wonden op je mensen projecteert, of omdat je overmatig veel pijn en triggers ervaart wanneer specifieke situaties of gesprekken precies op de beurse plekken drukken.

  
  

  Waarom het ons gevangen houdt

  Het grootste probleem van emotionele verwaarlozing voor je functioneren en je leiderschap is dat het je gevangen houdt in de emotionele lagen van jezelf - wat Eckhard Tolle beschrijft als 'the Pain Body'. Leiderschap en ondernemerschap op het hoogste niveau vragen dat we deze gevoelslaag wel bewust kunt zien en vasthouden, maar er niet door geleefd worden. Dit leidt namelijk tot onnodige reactiviteit en een gebrek aan helderheid - al is het maar omdat de hogere bewustzijnslagen verminderd toegankelijk worden.

  
  

  Laat het ons weten als je onze hulp daarbij nodig hebt.

  
  

  Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is psycholoog en executive coach en specialiseert zich in het snijvlak van trauma, leiderschap en topprestaties (meer informatie).