De spirituele betekenis van onze lichaamsdelen

Lichaamsdelen hebben in verschillende spirituele tradities en geloofssystemen vaak symbolische betekenissen.

Ook in de zogenaamde holistische of antroposofische benaderingen van gezondheidszorg en therapie kun je deze betekenisverlening terugvinden. Vanzelfsprekend zijn er verschillen in uitleg, afhankelijk van de betreffende stroming, context en achtergronden maar in algemene zin kun je stellen dat er verrassend veel is dat op hetzelfde aambeeld hamert.

In dit artikel geef ik een basic introductie bij de spirituele of geestelijke betekenis die aan lichaamsdelen en hun functies kunnen worden toegeschreven.

Over welk lichaam hebben we het?

Misschien lijkt het in eerste instantie vergezocht: een emotionele betekenis toekennen aan spiergroepen of gewrichten. Bovendien zit je niet op elk moment op zulke duidingen te wachten, en is het ook vanuit therapeutisch perspectief niet altijd helpend om deze dingen te introduceren.

Het komt echter ook voor dat het lichaam als een soort machine wordt benaderd, die altijd goed moet werken. Ziekte, klachten en symptomen zijn dan ongewenste ontregelingen die ons een zekere imperfectie tonen. Het werkt niet, het is ziek of het is kapot.

Een holistische kijk op het menselijke lichaam gaat er vaak vanuit dat er niet alleen een fysiek (tastbaar) lichaam is, maar ook een emotioneel lichaam, een mentaal lichaam en een zogenaamd etherisch lichaam. Het etherische lichaam (in antroposofische kringen ook wel het 'lichtlichaam' genoemd) is feitelijk een soort dampkring die ons fysieke lichaam omgeeft en die wij vaak aanduiden met het bekende woordje 'aura'.

Spreken we over de spirituele betekenis van de diverse lichaamsdelen, kijken we dus wat verder dan de botten en spieren en veronderstellen we dat er iets kan spelen in de mentale, emotionele of energetische laag wat vervolgens concreet fysiek tot uitdrukking komt.

Iets handen en voeten geven

Handen

Handen worden vaak gezien als symbolen van kracht, actie en creativiteit. In sommige spirituele tradities worden handen gebruikt bij genezingsrituelen (healing) en gebeden (ook: zegenende handen).

De handen kunnen ook staan voor de mogelijkheid om liefde en zorg uit te drukken door middel van aanraking (massage).

Tenslotte staan handen ook voor onze tastzin: je kunt het beetpakken of niet, het is zweverig of het is tastbaar. In een oudergesprek met de schooljuf of in een trainingsprogramma kun je zomaar horen zeggen: 'Hij is er bijna maar hij pakt het nog net niet!'

Voeten

De voeten kunnen staan voor gronding en stabiliteit. Je staat met je poten in de klei, wordt er dan gezegd, of wanneer je nuchter genoeg bent sta je 'met je voetjes op de grond' (in tegenstelling tot 'zweven' of 'met je kop in de wolken zijn'). Dit is het aspect van stand en stevigheid.

Het refereert ook aan de functie van de voeten om spanningen in de aarde te laten afvloeien (zoals een geaard stopcontact) en goed geworteld en verbonden te zijn met onze aardse realiteit.

Buiten het stand-aspect is er ook het bewegingsaspect: de voeten zijn ook de instrumenten om stappen te zetten, letterlijk maar ook figuurlijk in ons leven als geheel ('Ik hoop dat je deze stap met jezelf kunt zetten').

De spiegel van de ziel

Ongetwijfeld heb je gehoord van de ogen als spiegels van de ziel. De ogen staan niet alleen voor ons fysieke visuele waarnemen maar ook voor bewustzijn. We spreken in dat kader ook wel van het innerlijke oog of het geestelijke oog. Daarom is er de symbolische betekenis van het 'in de spiegel kijken', (zelfinzicht stimuleren) 'iemands ogen ergens voor openen' (inzicht en bewustzijn creëren) of andersom juist zeggen dat iemands ogen ervoor gesloten zijn. We zeggen dan: 'Hij wil het niet zien' of 'Hij heeft een bord voor zijn kop.'

Een therapiemethode die specifiek met de ogen als instrument werkt is Brainspotting, een methode waarin wij ons sinds jarenlang hebben gespecialiseerd.

Het mantra van Brainspotting is: 'Where we look, affects how we feel.'

Hart- en hoofdzaken

Het kloppend hart van de democratie. Het hart van het christelijk geloof. Het raakt aan het hart waar onze organisatie voor staat. Het gaat mij aan het hart om jou zo te zien lijden.

Moet ik nog meer zeggen?

Het hart is een universeel symbool van liefde, mededogen en compassie. Het wordt vaak gezien als het centrum van het spirituele wezen en als je simpelweg over het hart spreekt, kun je al voelen dat dat mensen als vanzelf raakt en beweegt.

Het hoofd wordt juist vaak gezien als centrum van denken, wijsheid en bewustzijn. In de therapeutische context wordt wel gezegd dat mensen 'in hun hoofd zitten' of 'op zolder zitten' wanneer ze veel nadenken en maar moeilijk contact met hun lichaam of hun gevoelsleven maken.

In sommige tradities wordt het beschouwd als de zetel van de ziel en de verbinding met hogere spirituele werkelijkheden.

Zwaar op de maag liggen

Zoals de maag verbonden is met onze spijsvertering, zou je kunnen stellen dat er nogal wat spreekwoorden zijn die betrekking hebben op onze emotionele spijsvertering. Dan is iets moeilijk verteerbaar, moeilijk te verkroppen (refererend aan de 'crop') of ligt het spreekwoordelijk zwaar op de maag.

Deze beeldspraak laat zien dat wij ook met ons emotionele lichaam voortdurend een cyclus van inname en uitscheiding nodig hebben om een beetje in balans te zijn.

Word je niet gevoed, ga je dood. Je kunt ook spiritueel of intellectueel voeding missen.

Zit je emotioneel verstopt? Dan voel je je opgeblazen en zul je een gespannen torso hebben dat altijd 'vol' voelt.

Soms maken mensen grapjes over 'emotioneel incontinent' zijn (wanneer ze voortdurend huilen) of voelen ze zich juist 'op slot' of 'verstopt' (emotionele obstipatie).

Hij heeft geen ruggengraat

De ruggengraat wordt vaak geassocieerd met kracht en flexibiliteit, zowel fysiek als spiritueel. Heeft iemand geen ruggengraat, tilt iemand ergens te zwaar aan of voel je jezelf gebukt gaan onder spanningen en verantwoordelijkheid? Dan refereert dit aan de natuurlijke functies van de ruggengraat en ons houdingsstelsel - overigens op zijn beurt weer verbonden met de voeten die al dan niet stevig verankerd zijn.

In sommige tradities wordt de ruggengraat gezien als het kanaal waardoor levensenergie stroomt.

Chakras in persoonlijk en zakelijk leven

Natuurlijk is het het meest logisch om dergelijke spirituele betekenissen toe te kennen aan ons persoonlijke leven, onze gezondheid en onze gezondheidsproblemen.

Maar wist je dat ook ons professionele of zakelijke functioneren ongelofelijk aan diepgang kan winnen wanneer je dergelijke betekenissen kunt ontdekken?

Met die reden hebben we in de Innerlijk Leven Podcast een serie opgenomen over de bekende chakra's in de context van leiderschap en ondernemerschap. Voel je vrij om je te laten inspireren!

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer informatie over trauma in relatie tot persoonlijke groei en bewustzijnsontwikkeling.