Leer in dit achtergrondartikel wat businesscoaching en ondernemerscoaching te maken hebben met de psychologie van leiderschap, ondernemerschap en het vinden van het pad van de ziel.

Meer lezen?

Mentale en emotionele blokkades bij ondernemers

Wat kost een coach, en wat levert het op?

Coaching voor vrouwelijke leiders en ondernemers: de unieke uitdagingen

Over de businesscoach

Business coaching is een onderwerp dat soms raakt aan ons werk met ondernemers. Onze klantenkring bestaat uit ondernemers die een eigen bedrijf hebben als zelfstandige of met een aantal partners, en die zich frequent laten adviseren door een legertje consultants, coaches en adviseurs.

Businesscoaches zijn wat ons betreft een vak apart: niet alleen hebben wij in de loop der jaren diverse businesscoaches en bedrijfsadviseurs als cliënten geholpen, ook hebben wij als klant met businesscoaches gewerkt en op die manier leer je de markt en de werkwijze een klein beetje kennen. Ik denk dat het hoog tijd is om ook de psychologische aspecten van businesscoaches en business coaching wat beter onder de loep te nemen.

Wanneer een businesscoach?

Om te beginnen is het denk ik zinnig om te zien wanneer de business coach überhaupt een thema voor je wordt. Business coaches richten zich op ondernemers, meer specifiek op ondernemers met een vraagstuk. Want als er niet die kritieke mate van ontevredenheid is om problemen in je bedrijf op te lossen, sterker te groeien of simpelweg jezelf te laten bijstaan door iemand met de kennis en ervaring om dat te stroomlijnen zou je ook niet googelen naar een businesscoach. Soms is de ontevredenheid gebaseerd op een groter perspectief of een groter verlangen dat je wilt realiseren, soms is er een duidelijke probleemgerichte vraag omtrent vastlopen met je bedrijf of je ondernemerschap.

Waarbij helpt een businesscoach?

Ik zie in de praktijk en in mijn netwerk dat de zogenaamde high-end businesscoaches vooral profileren op het verlangen naar meer omzet en meer vrije tijd. Het high-end businessmodel leent zich daar ook voor, omdat wanneer je alleen trajecten verkoopt voor hoge prijzen je logischerwijs wat minder tijd kwijt bent aan de rompslomp die we denk ik als ondernemers allemaal ervaren in ons bedrijf. De vraag is natuurlijk in hoeverre het realistisch is en in hoeverre een worst wordt voorgehouden, want als er nou één gemeenschappelijk kenmerk is van ondernemers dan is het eigenlijk toch wel dat ze heel vaak heel hard aan het werk zijn. Zelfs wanneer ze in materieel en financieel opzicht succesvol zijn zijn de levensenergie, de werk-privé balans en het huwelijk voortdurend terugkerende aandachtspunten.

De doelgroep van high-end businesscoaches bestaat vooral uit coaches, adviseurs en consultants - die dus in belangrijke mate afhankelijk zijn van het idee ‘tijd voor geld’. Simpel gezegd zijn ze een urenfabriek of werken ze uurtje-factuurtje. De high-end methodiek om daarin een schaalvergroting te kunnen doormaken zonder meteen een ingewikkeld bedrijf te hebben met talloze werknemers spreekt velen ontzettend aan. Zeker wanneer ze ook inhoudelijk nog eens heel sterk zijn, superintelligent en goed in wat ze doen is het natuurlijk fijn om alleen maar met de allerbeste en de meest passende klanten te kunnen werken.

Ondernemerscoaching en scale-up coaching: wat is er allemaal in de markt te vinden?

Niet alleen businesscoaching is een ingeburgerde term: zeker bedrijfscoaches en consultants die met wat grotere bedrijven werken gaan vaker door het leven onder de noemer ‘consultant’, ‘ondernemerscoach’, ‘business mentor’ of ‘scale-up coach’. De nadruk ligt hierbij niet alleen op het ontsnappen aan uurtje-factuurtje en het behouden van een goede levensbalans en zelfontwikkeling, maar ook op het managen van een bedrijf met personeel, schaalvergroting-uitdagingen en automatiseringsvraagstukken (to name a few). Scale-up coaches richten zich vaak op de ‘winning game’ van structuur, discipline en ritme in het helpen groeien van het bedrijf.

Scepsis bij businesscoaching en scale-up coaching

De oude rotten in het vak moeten in mijn ervaring niet zoveel van al die coaches hebben. Ze geloven meer in de kracht van ervaren ondernemers die elkaar goed adviseren, of het in de arm nemen van een gerenommeerd consultancybureau. De scepsis richt zich met name op de businesscoaches die zich steeds meer profileren met life coaching, gelukspsychologie en de Wet van de Aantrekkingskracht (of de Law of Attraction) en daarbij een allegaartje van spiritualiteit en NLP gebruiken om mensen te prikkelen.

Instagrammable coachingsmarkt voor vrouwen?

Ik heb persoonlijk - maar ik ben natuurlijk een MAN - de indruk dat het vooral een markt is die zich richt op ambitieuze vrouwen die hogerop willen met hun ondernemerschap. Ik bedoel dat geenszins seksistisch, maar het zoekgedrag naar persoonlijke ontwikkeling en coaching is heel anders voor vrouwen dan voor mannen. Mannen hebben vaak een wat zakelijker insteek en vrouwen neigen van nature wat meer naar de binnenwereld. Elke coach of therapeut met marketingervaring kan je een soortgelijk verhaal vertellen, denk ik. Hoe dan ook: het tekent de markt en het taalgebruik in deze branche.

Of Kamp van Koningsbrugge?

Maar er is meer! Een wat meer mannelijke of masculiene manifestatie van businesscoaching en ondernemerscoaching kun je vinden bij coaches die een achtergrond hebben in het leger, in de special forces of als topsporter. Zij richten zich als vanzelf wat meer op het krachtprincipe, zijn wat minder bezig met de naveltruitjes op Instagram en richten zich ook gewoon op de wetten van hard werken om succesvol te kunnen zijn. Straight-Line Leadership is (onder het motto ‘Krachtige levens en bedrijven’) een voorbeeld van rechtlijnigheid en doelgerichtheid in leiderschapsontwikkeling, en Tibor Olgers is vermoedelijk Nederlands meest bekende coach voor ondernemers die een meer rechttoe-rechtaan aanpak kiezen (onder het motto ‘Gedoe is klote’).

Psychologie van businesscoaching en ondernemerschap

Wat ik weinig tegen kom - en kan zijn dat ik daarvoor meer met zulke coaches te maken zou moeten hebben - is een totale integratie van het innerlijke en het zakelijke perspectief. Dat is voor ons te reden geweest om de Triunification Matrix te ontwikkelen: een totale integratie van persoonlijk en zakelijk functioneren.

Ik zie namelijk in de praktijk dat de businesscoaching vaak gericht is op zakelijke doelen en resultaten. Bijvoorbeeld met een MKB Canvas kan goed gekeken worden naar wat er nodig is voor je bedrijf en fase van bedrijfsgroei.

Ik denk echter dat voor een steeds groter aantal ondernemers die heel bewust in het leven staan en hun ondernemerschap ook willen laten voortkomen uit hun mens-zijn juist de ziel in het bedrijf nodig belangrijk is. En de ziel gaat per definitie over de binnenkant, of we het nu over de ziel van de mens hebben, de ziel van het vak of de ziel van je bedrijf of organisatie.

Leven en ondernemen met geest, ziel en lichaam

Als je dat gaat doen kom je echter een hoop angsten, vooroordelen en misverstanden tegen. Kop en lijf zijn we intussen wel aan gewend. Maar geest, ziel en lichaam?

'Is de ziel niet voor de spirituele realiteit en kun je dat dan niet beter in de meditatiecentrum doen?'

'Gaat het vooral niet om mindsets en om manifesteren van succes?'

'Is de ziel niet veel te zweverig voor als je uiteindelijk aan de kassa moet afrekenen?'

Ik zie in de praktijk veel dat de wat meer persoonlijk gerichte businesscoaches wel spelen met het element van de ziel en daar aandacht voor vragen, maar in mijn ogen teveel op een emotioneel ingekleurde manier en te weinig gericht fijnzinnigheid en integratie. En de wat meer masculien ingestelde coaches? Die benadrukken vooral dat je met je poten in de klei moet staan.

En natuurlijk is dat ook zo. Want wat mij betreft is spiritualiteit en bezieling pas nuttig wanneer je het kunt manifesteren of materialiseren op het praktische vlak. Wij zijn mensen van geest, ziel en lichaam zoals de Bijbel dat beschrijft en in de naam 'Triunify' ligt ook duidelijk besloten dat fysieke ondernemersresultaten en bedrijfsresultaten voortkomen uit een bepaalde geestelijke activiteit.

Die geestelijke activiteit werkt natuurlijk uit op stoffelijk en fysiek grijpbaar gebied, maar wat daar spreekwoordelijk gezien een stationnetje eerder gebeurt is niet zo goed zichtbaar. Tussen de geest en het stoffelijke lichaam speelt de volle rijkdom van het innerlijke leven zich af, wat we zouden kunnen beschrijven als 'bezield' en dus ook 'geïnspireerd' omdat het vanuit de geest gevoed wordt.

Het is absoluut noodzakelijk dat je als ondernemer met een missie en met een drive om veel meer en groter te manifesteren ook feeling hebt met het aspect van de ziel. Dat innerlijke leven is namelijk het binnenbrandje waar het begint, en de rook komt vervolgens naar buiten.

Hoe zorg je dat het niet zweverig wordt?

Hoe kun je dit nu op een tastbare manier doen zonder in allerlei gezweefd te belanden? Ik heb eens een managementconsultant horen vertellen dat hij meditatietraining gaf het bedrijfsleven, en als hij dan de feedback kreeg dat het te zweverig was reageerde hij plechtig: 'Het leven is alleen beschikbaar in het hier-en-nu. Als je dat niet doorhebt: dan zweef je!'

Dat is heel belangrijk: om je bewust zijn te kunnen richten op de innerlijke wereld in jou zelf, op het huidige moment. Door die specifieke gerichtheid is er niets zweverigs aan. Sterker nog: ik denk dat de meeste mensen liever een beetje om zichzelf heendraaien (over zweverig gesproken).

De muziek van de persoonlijkheid

Het innerlijke leven of het zielenleven is dus een levendig gebeuren, wat je zou kunnen vergelijken met een dans, een kleurenspel of een heel muzikaal gebeuren met eigen klankkleuren en ritmes. Niet voor niets is het Latijnse woord voor ziel 'anima', waarin je nog ons 'geanimeerde gesprek' of 'reanimatie' kunt terughoren.

Klankkleuren van ons innerlijk

Hier komt ook een stukje muzikale achtergrond van mij om de hoek kijken. Ik vind het echt ongelofelijk leuk om te benadrukken dat mensen eigenlijk ook een soort van innerlijke klankkleur of toonsoort hebben, en dat wij ook onze eigen klank uitdragen in hoe we spreken, doen en bewegen.

Niet alleen hebben we onze eigen klanken, instrumenten en akkoorden, maar er zijn natuurlijk ook valse noten en dissonante blokkades waardoor wij niet goed tot ons recht komen. En soms is de omgeving waarin een instrument staat gewoon niet passend. Sommige rechttoe-rechtaan bouwbazen moet je niet als directeur in een zorgcentrum zetten. De vergelijking doortrekkend: een Bösendorfer klinkt veel beter in de Kleine Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam dan in een huiskamer met allerlei lelijke meubels die slecht zijn voor de klankuitstraling. Dit is met persoonlijke ontwikkeling en ondernemerschap al niet anders.

Het vinden van je niche bijvoorbeeld, het vinden van je ideale klant en het weten wat nu eigenlijk echt is waarom je hier bent en wat je te brengen hebt: om dat goed te kunnen ontdekken heb je feeling nodig met jouw innerlijke kleur, met je toonsoort en ook met waar je grootste dissonanten en blokkades zitten.

Misschien zijn juist die dissonanten in jezelf wel heel inzichtgevend in wie je bent en waar je naartoe moet. Want waar het wringt valt er wat te leren en te overwinnen!

Ondernemen met oog voor de ziel

Ik denk dat business coaching en ondernemerscoaching uiteindelijk ook gaat over het finetunen op de ondernemer en op het bedrijf, om als het ware de muziek te bevrijden die erin opgesloten ligt.

Er zijn zoveel factoren waarin wij onszelf kunnen verliezen als het gaat om ondernemerschap: van de rompslomp van de Kamer van Koophandel en van de Belastingdienst tot allerlei dagelijkse rompslomp waarin wij ons verliezen en waarvan elke business coach zegt dat hij of zij een unieke methode heeft om dat te overwinnen. De verkoop? Nou, dat is natuurlijk goud waard want we weten als geen ander hoeveel dat gezeik kost op jaarbasis (tienduizenden euro's aan energieverlies en tijdsverlies is een redelijke schatting).

Maar dit verleidt ons bijna om alleen maar naar het stoffelijke en materiële te kijken. Oplossingsgerichte strategieën kunnen dan zijn je doelgroep of niche veranderen, je propositie scherp maken of je aanbod en marges onder de loep nemen, en ga zo maar door. Daarmee loop je het risico om nogal in het mentale te blijven hangen.

Als we dat echt te doen zonder onszelf in onze ziel te kennen, te zien welke toonsoort wijzelf als mens hebben, welke toonsoort ons bedrijf heeft en hoe onze persoonlijke thema’s eigenlijk stiekem ook gewoon in ons bedrijf zitten dan lopen we het risico om later twee of drie jaar later alsnog verschrikkelijk tegen onszelf aan te lopen. Omdat we in de schaduw iets waren vergeten of omdat onze groei en ontwikkeling stagneert.

Bewuster en gerichter ondernemen

Als je echt in staat bent om die tonaliteit of klankkleuren in jezelf goed te ontdekken, te zien welke ruimte je nodig hebt, in welke concertgebouw jouw instrumentarium het beste tot zijn recht komt en welke instrumenten je daarvoor het beste kunt inzetten kun je veel bewuster gaan ondernemen. Je vindt dan ook gemakkelijker de taal en de methodes die bij je passen.

Zo is het voor mij bijvoorbeeld ongelofelijk belangrijk om alleen maar met klanten te werken die echt passen, beiderzijds. Ik ben een hele goeie psycholoog dus ik kan voor bijna iedereen wel iets betekenen. Maar voor een meer specifieke groep mensen is het een 'match made in heaven', bij wijze van spreken.

Hoe ik die klanten vind? Meestal niet via Facebook-advertenties, want dan trek ik veel teveel mensen aan op de onderbuik. Mijn beste marketing-instrument, naast de onzichtbare kosmische hand en goeie mond-op-mond-reclame? Eigenlijk altijd de podcast, want als je mijn stem hoort kun je ook de klankkleur daarvan voelen en een feeling hebben met 'Wat voor mens is dat'. Daarmee klopt het al of het klopt niet. En ik vind het natuurlijk ook heel leuk dat mensen mij dan meenemen in de auto, de trein of het vliegtuig - en misschien zelfs af en toe met mij op de bank in slaap vallen.

Het kan zijn dat in jouw branche of werkveld andere wetten gelden. Die ken je vaak zelf, maar ook je concurrenten en collega’s weten daar veel van. Daarom kan het de moeite waard zijn om een business coach te kiezen die heel erg thuis is in jouw vakgebied en het klappen van de zweep en het lopen van de hazen kent.

Maar belangrijker nog in mijn optiek als psycholoog is dat je een goeie analyse kunnen maken van het stralen-pakket, de energiesoorten en de toonsoorten in jezelf en in je bedrijf. Als je die leert kennen weet je namelijk ook waar de grootste krachtbronnen zitten, waar als vanzelf de grootste spiegelzijde daarvan zitten, de uitdagingen die je vroeg of laat kunt verwachten en hoe je hierop optimaal kunt inzetten.

Ervaar onze integrale psychologie en coaching voor ondernemers

Wil je graag weten hoe je als mens en als ondernemer geweldig kunt groeien op een manier die echt bij je past en die het beste je naar boven haalt? Daar bieden wij verschillende oplossingen voor.

Why us? Wij beschikken niet over de uitgebreide branche-specifieke ervaring die sommige businesscoaches hebben. Wij beschikken ook niet over de ervaring om 10 of 20 jaar niets anders gedaan te hebben dan businesscoaching. Wel werken wij al jarenlang met succesvolle, ambitieuze en vooral bewuste ondernemers, directeuren en bestuurders die ergens in het leven uitdagingen op het innerlijke vlak tegenkomen. Of simpelweg effectiever en meer succesvol willen willen zijn maar in dat proces zichzelf tegen komen.

Soms zijn dat trauma’s en emotionele blokkades. In dat geval is een business coach eigenlijk te weinig en is er meer werk nodig om te doen - bijvoorbeeld wat wij bieden in Unblock Your Ambitions. Soms is het ook gewoon nodig om een goeie kijk te hebben op wie ben je en waar wil je naartoe, waar zit het groei potentieel en wat zou een goeie vervolgstap zijn. Als je dat ook op een innerlijke manier wilt aanpakken en het belangrijk vindt dat persoonlijk en zakelijk in een mooi totaalplaatje komt, dan zou de Triunification Matrix een uitstekend middel voor je kunnen zijn.

Boek jouw strategiegesprek

Je bent altijd welkom om contact met ons op te nemen en een strategiesessie af te spreken. We kunnen dan persoonlijk met je sparren over wat het beste plan lijkt. Wij verkopen nooit trajecten of producten als we er zelf niet volledig in geloven.

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog en executive coach met een specialisme in leiderschap en trauma.