Brainspotting werd in 2003 ontdekt door de Amerikaan David Grand, psychotherapeut gevestigd in Manhattan. Reeds voor de ontdekking van Brainspotting was hij een autoriteit op het gebied van trauma, EMDR en sportpsychologie. Op humanitaire basis werkte hij met slachtoffers van de orkaan Katrina, de schietpartij op de school in Sandy Hook en met grote groepen brandweermannen betrokken bij 'Ground Zero'.

Hoe werd Brainspotting ontdekt?

In het boekje dat David Grand in 2013 zelf over Brainspotting schreef, verwoordt hij dat hij niet bewust op zoek was naar een nieuwe therapie. Hij werkte naar tevredenheid met psychoanalytische methoden en EMDR, tot hij in 2003 een bijzondere ervaring opdeed tijdens het behandelen van een vrouwelijke wedstrijdschaatser. Deze dame kende een traumatiserende levensgeschiedenis en was om die reden reeds geruime tijd bij Grand onder behandeling. De daarbij gebruikte methode was Natural Flow EMDR, Grands eigen versie van Shapiro’s bekende traumatherapie, met goede resultaten, behoudens één specifieke schaatstechniek die zij niet onder de knie kreeg.

Op een dag behandelde Grand haar opnieuw met behulp van EMDR, gericht op het uitvoeren van deze specifieke schaatstechniek. Tijdens de horizontale oogbewegingen, horend bij de EMDR-therapie, reageerde zij non-verbaal heftig bij een bepaalde plek in haar blikveld. Grand hield zijn vingers vervolgens tien minuten stil op dit punt (later te noemen: het ‘Brainspot’), waarop een forse hoeveelheid flashbacks, emoties en lichamelijke sensaties loskwam. Grand had in vijfentwintig jaar therapie nooit zoiets meegemaakt. De verbazing werd voor beiden groter toen zij de bewuste schaatstechniek de volgende ochtend probleemloos bleek te kunnen uitvoeren.

Hoe werkt Brainspotting?

Simpel gezegd is Brainspotting een methode waarbij je je ogen op een specifiek punt (een 'Brainspot') gefixeerd houdt, terwijl je brein de rest doet. Wat dat brein precies doet is onmiskenbaar indrukwekkend, maar begrijpen we vanuit wetenschappelijk oogpunt nog lang niet. Voor de buitenstaander ziet Brainspotting er vooral uit als een uur naar een stokje kijken (of twintig minuten, of zoals ik zelf eens meemaakte: twee uur). Hoewel Brainspotting zeker uitwerking heeft op psychologische en lichamelijke processen, is het eigenlijk geen psychologische behandelmethode maar een zogenaamde brain-based therapie.

Een meer uitvoerige definitie van de uitvinder zelf: “Brainspotting is a Brain/Body, Mindfulness-Based Relational Therapy”. Meer hierover lees je in het meer gedetailleerde artikel:

Wat is Brainspotting? Een 3-koppige definitie.

Is het wetenschappelijk onderbouwd?

Brainspotting is wetenschappelijk onderbouwd en wordt al jarenlang wetenschappelijk onderzicht. Onderzoekers als Frank Corrigan en Damir del Monte hebben diverse hypothesen geformuleerd en diverse onderzoeken tonen de uitstekende resultaten, maar beeldvormend onderzoek blijft tot op heden achterwege of ongepubliceerd. Meer informatie over wetenschappelijk onderzoek en case studies is te vinden op https://brainspotting.com/about-bsp/research-and-case-studies/

Brainspotting en EMDR

Voor iedereen die enigszins bekend is met psychologische behandelingen ligt de vergelijking met het bekende Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) voor de hand. Hoewel er inderdaad gelijkenissen zijn, zijn het in wezen twee verschillende therapiemethodes met een verschillende achtergrond, een verschillende visie en een verschillende wetenschappelijke onderbouwing en status. Meer hierover lees je in mijn gedetailleerde artikel: Brainspotting en EMDR: meer inzicht in de overeenkomsten en de verschillen.

Brainspotting in Nederland

In Nederland werd Brainspotting in 2012 geïntroduceerd door Marie-José Boon, een in Amsterdam gevestigde therapeut en coach die als Brainspotting-trainer van het eerste uur wereldwijd actief is. De methode wordt gebruikt door o.a. psychologen, fysiotherapeuten, lichaamsgericht werkenden en holistisch geschoolde therapeuten. Ik heb de indruk dat de in de GGZ-sector werkzame gezondheidszorgpsychologen en psychotherapeuten er nog niet veel mee doen en soms zelfs wat argwanend tegenover de methode staan.

In de praktijk hoor ik van hen terug dat het weinig bekend is, geen status heeft als evidence-based behandelmethode en ook dat de werkwijze dermate afwijkt van de gebruikelijke protocollaire behandelmethoden dat er te weinig ruimte is om deze gemakkelijk in te kunnen passen (voor zover de zorgverzekeraar daarvoor al ruimte zou geven). Dat neemt niet weg dat cliënten de weg naar de Brainspotting op eigen gelegenheid wel weten te vinden. In Amsterdam worden jaarlijks diverse trainingen en seminars georganiseerd, waaraan cursisten met veel verschillende nationaliteiten deelnemen en internationaal actieve artiesten en sporters deelnemen aan clinics en demonstraties.

Brainspotting bij Triunify Nederland

De afgelopen acht jaar hebben wij intensief gebruik gemaakt van Brainspotting in 1-op-1 setting en in groepsverband tijdens retraites of meerdaagse events. Onze ervaring in vele duizenden sessies is positief tot indrukwekkend te noemen met zowel posttraumatische stressklachten na enkelvoudige schokkende gebeurtenissen, alsook bij chronische klachten na vroegkinderlijk trauma, hechtingstrauma of bij dissociatieve stoornissen. Meer hierover lees je in onze blog over traumaverwerking met Brainspotting.

Vooralsnog vraagt Brainspotting dus nog pionierswerk, waarbij we ons graag laten inspireren en bijscholen door internationaal actieve Brainspotting-trainers. Uniek is de manier waarop wij vanuit Triunify Nederland Brainspotting inzetten in onze meerdaagse events en ambitieuze jaarprogramma's, waarbij het groepsproces dat plaatsvindt de effectiviteit van de methode nog eens lijkt te verdubbelen.

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is psycholoog en executive coach en specialiseert zich in het snijvlak van trauma, leiderschap en topprestaties (meer informatie).