Johan Cruyff en de essentie van bewustzijnsontwikkeling

In het artikel over Persoonlijke ontwikkeling voor ondernemers zagen we dat voor persoonlijke ontwikkeling het 'zijn' belangrijk is, en dat persoonlijke ontwikkeling in essentie neerkomt op bewustzijnsontwikkeling.

Psychologen, filosofen en theologen hebben vaak veel woorden om het menselijke bewustzijn te definiëren. In de loop der jaren heb ik talloze definities tot mij genomen, maar er is er slechts één die er met kop en schouders bovenuit steekt. En dat is een uitspraak van Johan Cruyff, de legendarische voetballer uit Betondorp: 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt'.

Bewustzijn

In het gelijknamige boekje van Pieter Winsemius wordt verteld hoe Cruyff een plas water op het veld had zien liggen, vlak bij het doel van de tegenstander. Omdat niemand anders hiervan bewust was, kon hij de boel foppen door de bal nadrukkelijk in die plas te laten landen, de keeper vergeefs te laten duiken en alsnog een doelpunt te maken in een onbeschermd doel. Deze anekdote is een mooi voorbeeld van 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt'.

Definities van bewustzijn

Bewustzijn kun je makkelijk uit elkaar halen in 'bewust' en 'zijn', of zoals de Dikke Van Dale zegt: 'Het beseffen en kennen van het bestaan van iets of van zichzelf'. De nog bekendere uitspraak uit de Griekse Oudheid, 'Ken uzelf', komt dan als vanzelf ook bovendrijven. Filosofische en psychologische definities over bewustzijn lopen wat uiteen en benadrukken verschillende aspecten, en wie zich verder wil verdiepen in de wetenschappelijke benadering van bewustzijn kan bijvoorbeeld terecht bij de boeken van Ken Wilber (The Atman Project, 1980). Voor deze blog volstaat echter Johan Cruyff.

Bewustzijnsontwikkeling voor leiders en ondernemers

Is bewustzijnsontwikkeling niet primair iets voor hoogsensitieve mensen die van alles met energieën en kristallen doen en tijd hebben om te mediteren? Niet per se! Ieder mens heeft (of: is) een vorm van bewustzijn, ieder mens ontwikkelt dit ook en ieder mens heeft voldoende ontwikkelingsruimte om zijn of haar bewustzijn verder te vergroten.

Het is in mijn ervaring wel zo dat de meeste mensen een trigger of aanleiding nodig hebben om zich te gaan verdiepen in zichzelf en bewustzijn-gerelateerde zaken. Dat kan een onvergetelijke ervaring met een inspirerend mens zijn, een spirituele ervaring of een langdurige periode van crisis in je leven. In ons geval melden mensen zich vaak met psychische klachten of emotionele problemen waardoor ze vastlopen en simpelweg niet anders kunnen dan met zichzelf aan de slag te gaan.

Crisis leidt tot bewustzijnsgroei

Crises hebben de neiging om een enorme wrijving te geven, niet alleen in onze samenleving maar ook in ons persoonlijke leven. En wat doet wrijving? Denk maar aan wat er gebeurt als je twee stenen langs elkaar schuurt, hoe de steen warm wordt en de vonken eraf spatten. Dat is bij mensen van binnen al niet anders: lukt het je om een langdurige huwelijkscrisis, een burn-out of een slepend zakelijk conflict te overleven en ook nog goed te verwerken? Dan zul je als mens ongetwijfeld gegroeid zijn, meer inzicht hebben gekregen in jezelf en in het leven, meer persoonlijke kracht ervaren en volwassener en wijzer in het leven staan.

De winst van bewustzijnsontwikkeling

Bewustzijn gaat volgens de Cambridge Dictionary over 'The state of understanding and realizing something'. Ontwikkel je jouw bewustzijn? Dan scherp je ook jouw zintuiglijke waarneming, je gedachten, je emotionele wereld en je 'awareness', waardoor je niet alleen meer zelfkennis krijgt maar ook beter kunt functioneren en presteren. Je wordt een betere bestuurder, omdat je veel beter tussen de regels door leert luisteren en anticiperen op de menselijke processen waar je mee te maken hebt. Je ziet dingen die je nooit zag, en zoals Cruyff de plas zag liggen leer je de kansen en mogelijkheden in alles te zien. Je ontwikkelt de wijsheid om veel betere en completere beslissingen te kunnen nemen voor de middellange en langere termijn. Je komt in contact met de diepste missie van jezelf en je bedrijf, waardoor de liefde voor je vak groeit, mensen je inspirerend vinden en als met een magneet tot je worden aangetrokken.

Hoe vergroot je jouw bewustzijn?

Dit artikel kopt niet voor niets 'de essentie van de bewustzijnsontwikkeling'. De essentie is namelijk dat je IETS gaat doen om je bewustzijn te ontwikkelen, en de manier waarop je dat doet is voor mij van secundair belang. Er zijn prachtige boeken, cursussen en retraites op de markt die allemaal hun eigen plaats en waarde hebben. Bij onze ontwikkelingsprogramma's hechten wij er veel waarde aan om bewustzijn en bewustzijnsontwikkeling niet te benaderen als een ding dat op zichzelf staat, maar om het te integreren met het ondernemerschap, leiderschap en persoonlijk leven van onze klanten. Een aantal principes kunnen hierbij helpend zijn:

Maak ruimte voor 'zijn'

In de drukte van ons bestaan is er altijd veel 'doen' en wat minder 'zijn'. Bewustzijn begint met echter met 'bewust spatie zijn' en daarom is het van wezenlijk belang om te leren stilstaan bij jezelf. Suggesties: diepgaande ademhalingsoefeningen, meditatie, muziek, een boswandeling of een lichaamsgerichte sessie bij een daarin gespecialiseerde therapeut of masseur.

Durf inside-out te werken

Veel in ons leven gaat van buiten naar binnen: we leren op een schoolse manier hoe het zit, we implementeren een advies of we automatiseren een nieuwe werkwijze. Wil je je bewustzijn ontwikkelen is het belangrijk om te luisteren naar wat er van binnenuit wordt aangedragen. Schrijf regelmatig over de dingen die je bezighouden (en schrijf rustig voor het vaderland weg, met je ogen dicht). Durf die boeken en cursussen te kiezen die jou innerlijk aanspreken of aantrekken, ook al heb je nog geen flauw idee waaróm.

Zie conflicten en spanningen als groeikansen

Durf de grootste wrijvingen en spanningsvelden in je leven en in je bedrijf aan te gaan. Heb je een lastig zakelijk probleem omdat je eigenlijk de verkeerde klandizie aantrekt? Loopt alle personeel na twee jaar bij je weg of zitten er veel rotte appels tussen? Blijf je elk jaar je aanbod aanpassen? Ga er vanuit dat je deze verschijnselen helemaal zelf creëert, zij het onbewust, en zie het als een geweldige kans om jezelf en je bedrijf naar een hoger plan te brengen.

Spreekt dit jou aan?

Ken jij crisis en wrijving in je leven en wil je dit graag transformeren in persoonlijke groei, bewustzijnsontwikkeling en veel betere prestaties op persoonlijke en zakelijk vlak? Voel je vrij om contact met ons op te nemen voor een persoonlijk gesprek waarin we duidelijkheid scheppen over de mogelijkheden die wij zien in jouw situatie.

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is psycholoog en executive coach en specialiseert zich in het snijvlak van trauma, leiderschap en topprestaties (meer informatie).