EMDR als effectieve therapie voor trauma en meer

EMDR staat voor Eye Movement (oogbewegingen) Desensitization (desensitiseren of minder gevoelig maken) and Reprocessing (opnieuw verwerken). Deze afkorting pretty much says it all: EMDR is namelijk een traumabehandeling die qua effectiviteit en toepasbaarheid boven alle twijfel is verheven en in veel gevallen eerste keus is voor zowel psychologen als huisartsen en bedrijfsartsen. De eerste toepassing is zonder meer psychotrauma of posttraumatische stress-stoornis (PTSS), maar ook bij angsten, fobieën en zelfs fantoompijn zijn uitstekende resultaten beschreven.

EMDR-therapie: wat is het?

Nog één keer voluit dan: Eye Movement Desensitization and Reprocessing werd ontwikkeld door Francine Shapiro in de jaren '80. Het verhaal gaat dat ze tijdens haar wandelingen merkte dat het kijken naar vallende boomblaadjes iets therapeutisch deed, en op dit gegeven is zij gaan doorbouwen. EMDR-therapie is oorspronkelijk bedoeld om mensen te helpen bij de verwerking van traumatische herinneringen en emotionele verwondingen die zijn ontstaan als gevolg van schokkende gebeurtenissen, zoals ongevallen, mishandeling, verlies of geweld. Er zijn nog mooie videobeelden van de inmiddels enige jaren geleden overleden Francine Shapiro die met dergelijke vormen van trauma werkt - beslist aanbevolen voor therapeuten en anderen die serieus geïnteresseerd zijn in de methode.

De essentie van EMDR is het stimuleren van onze natuurlijke verwerkingscapaciteit. Dit gebeurt door de aandacht van de persoon te richten op een traumatische herinnering terwijl ze tegelijkertijd worden blootgesteld aan bilaterale stimulatie, zoals oogbewegingen, tikjes of geluiden. Dit proces stelt de persoon in staat om de traumatische herinnering opnieuw te beleven en geleidelijk de emotionele lading ('Desensitization') en negatieve overtuigingen die eraan zijn gekoppeld te verminderen ('Reprocessing').

Hoe werkt EMDR-therapie?

Wat merk je als je in aanraking komt met EMDR-therapie? Vroeger kreeg je dan met de bewegende vingers van de therapeut te maken, als een ruitenwisser bewegend door je blikveld, soms snel, soms langzaam. Ik kan uit eigen ervaring melden dat je daar als therapeut een lamme arm van krijgt, en het mag dan ook niet verrassen dat er afgelopen jaren steeds meer hulpmiddelen op de markt zijn gekomen. Je kunt dus ook een EMDR-sessie ondergaan en uiteindelijk het gevoel krijgen dat je een halve game-ervaring krijgt: een headset, trillende apparaatjes in beide handen en een horizontale lichtbalk met bewegende lampjes (om de schouder van de therapeut te ontlasten). Ook Virtual Reality-brillen hebben inmiddels hun intrede gedaan.

Buiten deze uitwendige verschillen (de ouderwetse methode werkt ook nog steeds prima) is er een behoorlijk strikt en gestructureerd protocol, dat je als het goed is in elke EMDR-sessie linksom of rechtsom tegenkomt. Het bevat een introductie, het scherpstellen van de herinnering en de bijbehorende gedachtevorming, vervolgens is er de desensitisatie-fase (met de oogbewegingen) en het installeren van een gewenste, positieve gedachtevorming. Na een simpele bodyscan (je hele lijf doorlopen en zien of het echt 'klaar' is) wordt er positief afgesloten met een evaluatie van het meest positieve dat de sessie je heeft geleerd.

Er zijn specifieke subtechnieken zoals het werken met hulpbronnen en toekomstige situaties en gewenste beelden, die ik nu even laat voor wat ze zijn.

Ervaringen met EMDR-therapie

Ervaringen met EMDR-therapie variëren, maar in grote lijnen zijn zeer velen er uitstekend door geholpen. Wat dat betreft verkeert EMDR in de bevoorrechte positie dat de wetenschappelijk aangetoonde effectiviteit ook wel door patiënten en cliënten zelf wordt ervaren en gerapporteerd. Inmiddels is elke huisarts op de hoogte van het bestaan van EMDR en wordt er probleemloos naar de eerstelijnspsycholoog verwezen bij een vermoeden van trauma of verwerkingsproblemen.

Zijn er dan geen tegengeluiden of contra-indicaties te noemen? Jazeker, zoals dat geldt voor praktisch elke behandelmethode of therapievorm. In mijn geval maak ik de vergelijking met andere therapievormen die vanuit wetenschappelijk oogpunt minder status hebben, maar voor specifieke toepassingen minstens gelijkwaardig of zelfs rijker qua potentie kunnen zijn. Denk dan aan Brainspotting en vormen van hypnotherapie. In andere blogs kun je lezen over de mogelijke nadelen van EMDR en een vergelijking van EMDR met David Grand's Brainspotting.

Conclusie

EMDR-therapie heeft terecht een uitstekende status in zowel wetenschap als onder het grote publiek verworven. De effectiviteit van de methode staat buiten kijf, hoewel deskundigen benadrukken dat we als therapeuten niet alles met EMDR moeten willen behandelen. Omdat traumagerelateerde klachten een breed spectrum vormen, is simpelweg stellen dat EMDR altijd werkt bij trauma en PTSS te simpel: in de regel maakt EMDR onderdeel uit van een groter plan van aanpak, waarin ook de werkrelatie met de therapeut een belangrijke factor is.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer achtergrond over onze visie en werkwijze als het gaat om trauma en de relatie van trauma met leiderschap, persoonlijke ontwikkeling en ondernemerschap.