De mogelijke nadelen van EMDR-therapie: wat je moet weten

EMDR is één van de grootste uitvindingen op het gebied van traumatherapie

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is zonder twijfel de bekendste vorm van traumatherapie.

De vraag is dus: waarom specifiek een artikel over de mogelijke nadelen?

Niet om de grote waarde van EMDR voor het werkveld van psychologen en therapeuten te ontkennen, of mensen die al genoeg twijfels bij therapie en herstel hebben nog eens een extra drempel op te werpen.

Waarom dan wel?

Omdat de beeldvorming over EMDR niet altijd evenwichtig is, en geen recht doet aan ervaringen uit de therapeutische praktijk. Juist omdat EMDR zo'n uitstekende reputatie en wetenschappelijke standing heeft, lijkt het echter weleens een no-go om ook wat kanttekeningen te plaatsen. Daarom in dit artikel ruimte voor wat evenwichtige overwegingen bij de mogelijke onwenselijkheden en uitdagingen van EMDR als methode.

De beeldvorming over EMDR is niet altijd evenwichtig

Veel mensen hebben EMDR ondergaan en vertellen daarover omdat het toch een beetje bijzonder is. Door de bekendheid van de methode gaat dit langzaamaan om vele tienduizenden of misschien wel honderdduizenden Nederlanders.

EMDR is geen tovermiddel (het doet pijn)

Soms wordt EMDR uitgebeeld als een tovermiddel om traumasporen en emotionele lasten uit te wissen.

Dat is niet geheel ten onrechte, maar vergeet niet dat EMDR-therapie diepgaande emoties en herinneringen naar boven kan brengen. Het is dus niet een kwestie van 'weg wissen'.

Juist omdat als het ware het mes in de herinneringen aan een traumatiserende ervaring wordt gezet, is de therapie vaak pittig en confronterend. EMDR kan intens en emotioneel uitdagend zijn, ook omdat de sessies thuis nog doorwerken.

De beerput gaat open

Sommige mensen ervaren aanvankelijk een tijdelijke verergering van hun symptomen na het starten van EMDR-therapie. Dat is geen reden tot paniek en komt in de praktijk wel vaker voor.

Het kan enkele dagen tot enkele weken duren totdat hierin verbetering optreedt en in geval van langduriger traumagerelateerde klachten kan het zelfs een maandenlang proces zijn. De logica hiervan is dat een effectieve traumabehandeling de survival mode opheft, waarna je pas voelt hoe vermoeid en verdrietig je eigenlijk bent.

Ook hier geldt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden, dus laat de etter er maar even uit lopen. Je moet er echter wel van op de hoogte zijn dat dit kan gebeuren.

Ongewenste herinneringen

Tijdens EMDR-sessies kunnen onverwachte herinneringen of emoties naar boven komen. Dit kan zowel verwarrend als emotioneel uitdagend zijn. Natuurlijk geldt dit verschijnsel niet alleen bij EMDR, maar bij alle vormen van therapie die op één of andere manier de 'beerput' openmaken.

Omdat je elk beeld en elk aspect van herinneringen kunt doorbehandelen met EMDR of middels bijvoorbeeld meditatieve technieken kunt leren verdragen, is het middel zeker niet erger dan de kwaal.

EMDR heeft ook mogelijke nadelen

Ten opzichte van behandelmethoden als Emotional Freedom Techniques (EFT) en Brainspotting biedt EMDR echter ook mogelijke nadelen.

Je moet een 'beeld' hebben

Ik stel het bewust een beetje radicaal voor. EMDR is namelijk zeer geprotocolleerd, en werkt dus volgens een vast recept. Dat recept houdt onder meer in dat er gewerkt wordt met een specifieke herinnering, of beter nog: een specifiek plaatje dat als het ware op je netvlies staat gebrand.

Sommige mensen hebben zoveel traumatische ervaringen doorstaan dat het kiezen van zo'n plaatje lastig is. Soms is er sprake van hele vroege levenservaringen waarbij wel een bepaald gevoel bestaat (of een lichamelijke sensatie) maar geen duidelijk beeld. In dergelijke gevallen is EMDR nog steeds bruikbaar, maar procesmatig zeker niet het makkelijkste.

In de praktijk zie ik mensen vanwege dit zoeken naar een beeld wat vastlopen, niet alleen omdat ze het zelf lastig vinden maar omdat therapeuten er zelf ook mee kunnen worstelen. Er wordt dan bijvoorbeeld een soort bucketlist of tijdlijn gemaakt met beladen herinneringen, waarvan na verloop van tijd blijkt dat het toch niet helemaal compleet was.

Het lichaam raakt relatief moeilijker betrokken

Precies het bovenstaande aspect maakt dat ik gemakkelijker kies voor Brainspotting, en ook de indruk heb dat lichaamsgerichte vormen van psychotherapie voordelen kunnen bieden ten opzichte van EMDR.

Verhoudingsgewijs is het EMDR-protocol behoorlijk cognitief gericht, zeker vergeleken met lichaamsgerichte methodieken als Somatic Experiencing (Peter Levine) en Sensorimotor Psychotherapy (Pat Ogden).

EMDR leent zich vooral voor gebeurtenis-trauma

Sinds jarenlang wordt trauma vooral gedefinieerd in termen van de posttraumatische stress-stoornis (PTSS). We spreken van zogenaamde gebeurtenis-trauma's wanneer de in het heden voelbare pijn en schade te herleiden is tot een gebeurtenis uit het verleden.

Met andere woorden: er is iets gebeurd dat we liever niet hadden meegemaakt, en dat heeft sporen achtergelaten.

Er kunnen echter ook traumasporen bestaan in je leven omdat je iets hebt gemist waaraan je wel behoefte had. Hierbij denk ik met name aan emotionele verwaarlozing.

Brainspotting versus EMDR

Mogelijke meerwaarde van Brainspottingv

David Grand ontwikkelde Brainspotting in c 2003, nota bene tijdens het doen van een EMDR-sessie. Het is dus geen wonder dat Brainspotting en EMDR vaak in één adem genoemd worden, zeker als je beseft dat beide therapiemethodes zich richten op trauma en gebruik maken van de ogen.

Soms biedt Brainspotting voordelen boven EMDR, en ik baseer die uitspraak op mijn eigen ervaring van meer dan 15.000 Brainspotting-sessies en ongeveer 3.000 EMDR-sessies.

Deze voorkeur is persoonlijk en subjectief, gebaseerd op de soms indrukwekkende verwerkingsprocessen die ik de afgelopen acht jaar in mijn eigen praktijk en natuurlijk ook bij de diverse internbe eerder EMDR-behandeling ondergingen, of als therapeut veel EMDR hebben gebruikt.

Mogelijke meerwaarde van Brainspotting

Werken met Brainspotting kan meerwaarde hebben boven EMDR wanneer:

• er sprake is van traumagerelateerde klachten waarbij je niet duidelijk traumatische gebeurtenissen of beelden kunt selecteren (bijv. bij vroegkinderlijk trauma);

  
  

• wanneer je zoveel hebt meegemaakt dat je niet weet waar je moet beginnen;

  
  

• wanneer je de neiging hebt om het contact met je lijf te verliezen en daarom juist behoefte hebt aan een meer lichamelijk georiënteerde aanpak;

  
  

• wanneer je voelt dat je de diepgang nodig hebt om de diepere lagen van je innerlijk te raken, omdat je deze diepere kern of ziel met praten niet makkelijk bereikt.

  
  

  Over de auteur

  Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
  De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

  
  

  Heb je interesse om met ons te werken?

  Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek. Wij bieden o.a. Brainspotting aan in de regio Gouda, Utrecht en Rotterdam.

  
  

  Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

  Bekijk dan het onderstaande filmpje met meer informatie over onze visie op trauma en de relatie van trauma met ons bewustzijn en onze ontwikkeling.