De mogelijke nadelen van EMDR-therapie: wat je moet weten

Waarom zou je je verdiepen in de mogelijke nadelen van EMDR-therapie, en in mijn geval, waarom zou je er een artikel over schrijven?

Niet omdat EMDR (afkorting voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing) niet een fantastische uitvinding is waar veel mensen baat bij hebben. Ook niet omdat ik mensen die al genoeg twijfels hebben bij therapie nog eens extra aan het twijfelen wil brengen om die drempel over te stappen. EMDR is zonder twijfel één van de meest invloedrijke uitvindingen geweest op het gebied van traumatherapie, en heeft een grote invloed gekregen binnen de wereld van de geestelijke gezondheidszorg en ook daarbuiten.

Juist omdat EMDR zo'n uitstekende reputatie en wetenschappelijke standing heeft, lijkt het echter weleens een no-go om ook wat kanttekeningen te plaatsen. Daarom in dit artikel ruimte voor wat evenwichtige overwegingen bij de mogelijke onwenselijkheden en uitdagingen van EMDR als methode.

Het kan pittig en soms overspoelend zijn

Soms wordt EMDR uitgebeeld als een tovermiddel om traumasporen en emotionele lasten uit te wissen. Dat is niet geheel ten onrechte, maar vergeet niet dat EMDR-therapie diepgaande emoties en herinneringen naar boven kan brengen. Het is dus niet een kwestie van 'weg wissen'.

Juist omdat als het ware het mes in de herinneringen aan een traumatiserende ervaring wordt gezet, is de therapie vaak pittig en confronterend. Natuurlijk is dat vaak ook precies wat nodig is. Dit kan intens en emotioneel uitdagend zijn, ook omdat de sessies thuis nog doorwerken. Het is belangrijk om voorbereid te zijn op deze emotionele intensiteit en ervoor te zorgen dat je de juiste ondersteuning hebt tijdens het therapieproces.

Tijdelijke verergering van klachten

Sommige mensen ervaren aanvankelijk een tijdelijke verergering van hun symptomen na het starten van EMDR-therapie. Dat is geen reden tot paniek en komt in de praktijk wel vaker voor.

Het kan enkele dagen tot enkele weken duren totdat hierin verbetering optreedt en in geval van langduriger traumagerelateerde klachten kan het zelfs een maandenlang proces zijn. De logica hiervan is dat een effectieve traumabehandeling de survival mode opheft, waarna je pas voelt hoe vermoeid en verdrietig je eigenlijk bent.

Ook hier geldt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden, dus laat de etter er maar even uit lopen. Je moet er echter wel van op de hoogte zijn dat dit kan gebeuren.

Ongewenste herinneringen

Tijdens EMDR-sessies kunnen onverwachte herinneringen of emoties naar boven komen. Dit kan zowel verwarrend als emotioneel uitdagend zijn. Natuurlijk geldt dit verschijnsel niet alleen bij EMDR, maar bij alle vormen van therapie die op één of andere manier de 'beerput' openmaken.

Omdat je elk beeld en elk aspect van herinneringen kunt doorbehandelen met EMDR of middels bijvoorbeeld meditatieve technieken kunt leren verdragen, is het middel zeker niet erger dan de kwaal.

Je moet een beeld hebben

Ik stel het bewust een beetje radicaal voor. EMDR is namelijk zeer geprotocolleerd, en werkt dus volgens een vast recept. Dat recept houdt onder meer in dat er gewerkt wordt met een specifieke herinnering, of beter nog: een specifiek plaatje dat als het ware op je netvlies staat gebrand.

Sommige mensen hebben zoveel traumatische ervaringen doorstaan dat het kiezen van zo'n plaatje lastig is. Soms is er sprake van hele vroege levenservaringen waarbij wel een bepaald gevoel bestaat (of een lichamelijke sensatie) maar geen duidelijk beeld. In dergelijke gevallen is EMDR nog steeds bruikbaar, maar procesmatig zeker niet het makkelijkste.

In de praktijk zie ik mensen vanwege dit zoeken naar een beeld wat vastlopen, niet alleen omdat ze het zelf lastig vinden maar omdat therapeuten er zelf ook mee kunnen worstelen. Er wordt dan bijvoorbeeld een soort bucket-list of tijdlijn gemaakt met beladen herinneringen, waarvan na verloop van tijd blijkt dat het toch niet helemaal compleet was.

Precies dit aspect maakt dat ik gemakkelijker kies voor Brainspotting, en ook de indruk heb dat lichaamsgerichte vormen van psychotherapie voordelen kunnen bieden ten opzichte van EMDR.

Soms biedt Brainspotting voordelen

David Grand ontwikkelde Brainspotting in 2003, nota bene tijdens het doen van een EMDR-sessie. Het is dus geen wonder dat Brainspotting en EMDR vaak in één adem genoemd worden, zeker als je beseft dat beide therapiemethodes zich richten op trauma en gebruik maken van de ogen.

Soms biedt Brainspotting voordelen boven EMDR, en ik baseer die uitspraak op mijn eigen ervaring van ongeveer 15.000 Brainspotting-sessies en ongeveer 3.000 EMDR-sessies.

Deze voorkeur is persoonlijk en subjectief, gebaseerd op de soms indrukwekkende verwerkingsprocessen die ik de afgelopen acht jaar in mijn eigen praktijk en natuurlijk ook bij de diverse internationale trainingen heb gezien. Intussen heb ik vele tientallen mensen behandeld die eerder EMDR-behandeling ondergingen, of als therapeut veel EMDR hebben gebruikt.

Werken met Brainspotting kan meerwaarde hebben boven EMDR wanneer:

• er sprake is van traumagerelateerde klachten waarbij je niet duidelijk traumatische gebeurtenissen of beelden kunt selecteren (bijv. bij vroegkinderlijk trauma);
• wanneer je zoveel hebt meegemaakt dat je niet weet waar je moet beginnen;
• wanneer je de neiging hebt om het contact met je lijf te verliezen en daarom juist behoefte hebt aan een meer lichamelijk georiënteerde aanpak;
• wanneer je voelt dat je de diepgang nodig hebt om de diepere lagen van je innerlijk te raken, omdat je deze diepere kern of ziel met praten niet makkelijk bereikt.

  
  

  Over de auteur

  Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
  De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

  
  

  Heb je interesse om met ons te werken?

  Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek. Wij bieden o.a. Brainspotting aan in Gouda en in de regio Amsterdam.

  
  

  Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

  Bekijk dan het onderstaande filmpje met meer informatie over onze visie op trauma en de relatie van trauma met ons bewustzijn en onze ontwikkeling.