Overspannen of burn-out? Een simpele gids.

Ben je bang dat je overspannen bent of een burn-out hebt? Dan kan het verwarrend zijn om goed beleid te maken: iedereen heeft er weleens wat van gehoord en zelfs huisartsen en bedrijfsartsen verschillen nogal eens van opvatting.

Overspannenheid en burn-out zijn twee termen die vaak worden gebruikt om deze staat van overbelasting te beschrijven, maar ze verwijzen naar verschillende niveaus van uitputting en disbalans.

In deze blogpost krijg je eenvoudig inzicht in de verschillen tussen overspannenheid en burn-out en hoe je ze kunt herkennen. Voor een meer gedetailleerde beschrijving van burn-out verwijzen we je naar andere artikelen.

Overspannenheid: een tijdelijke overbelasting

Overspannenheid wordt vaak gezien als een tijdelijke en voorbijgaande toestand van overbelasting. Het ontstaat als gevolg van aanhoudende stress en druk, waardoor je vermoeid, prikkelbaar en overweldigd raakt. Het is als een alarmsignaal van je lichaam dat aangeeft dat je te ver bent gegaan. Met voldoende rust en aanpassingen aan je levensstijl kun je meestal herstellen van overspannenheid.

Burn-out: de uitputting van je bronnen

Burn-out is een ernstiger en diepgaandere toestand die kan ontstaan uit langdurige en onbehandelde overspannenheid. Het is een fysieke, mentale en emotionele uitputting die wordt veroorzaakt door herhaaldelijke stressoren. Burn-out manifesteert zich door gevoelens van onverschilligheid, cynisme, en een verminderd gevoel van prestatie. Het kan een diepgaande impact hebben op je dagelijkse leven, inclusief werk, relaties en zelfzorg. Soms wordt wel van een verwaarloosde burn-out gesproken, wanneer mensen al langdurig roofbouw hebben gepleegd en de koek feitelijk al maanden of zelfs jaren op is.

De meestgebruikte definitie van burn-out is die van Christina Maslach (1981). Zij noemt emotionele uitputting, maar ook depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid - vaak nog met de gedachte dat die vooral zouden voorkomen in sociale beroepen of in de welzijnssector. Een definitie van recenter datum (Schaufeli, Dessart, De Witte) noemt uitputting, cognitief en emotioneel controleverlies, mentale distantie en een somber humeur.

Hoe herken je overspannenheid en burn-out?

Overspannenheid kun je herkennen aan:

• Toegenomen vermoeidheid, zelfs na rust;
• Prikkelbaarheid en emotionele schommelingen;
• Concentratieproblemen en verminderde prestaties;
• Slaapproblemen en fysieke symptomen zoals hoofdpijn.

Een burn-out laat een wat grondiger en langduriger ontregeling zien:

• Chronische uitputting, fysiek en emotioneel;
• Afstand nemen van werk en activiteiten;
• Gevoelens van onverschilligheid en cynisme;
• Verminderd zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde.

Herstel en behandeling

Over het algemeen duurt herstel van een burn-out wat langer, omdat ons hele systeem weer tot zichzelf moet komen. Overspannenheid kan een kwestie van een paar weken bijsturen zijn. Nogmaals, omdat de termen nogal eens door elkaar worden gebruikt kan hier ook wat verwarring over ontstaan. In alle gevallen is het een goed idee om een fijne werkrelatie met je huisarts te hebben en in een vroeg stadium te sparren over wat wijsheid is.

Ik geef hier de speerpunten:

Overspannenheid

Prioriteer rust en ontspanning.
Werk aan stressmanagement en zelfzorg.
Overweeg professionele hulp als symptomen aanhouden.

Burn-out

Zoek professionele hulp van een therapeut.
Overweeg een langere periode van rust en afstand.
Leer gezonde coping-strategieën en werk aan herstel.

Conclusie

Het onderscheid tussen overspannenheid en burn-out is belangrijk om effectief beleid te maken. Enerzijds jezelf niet verwaarlozen of te lang in de overdrive doorgaan, anderzijds ook niet te snel in paniek en te voorzichtig met belasten.

Heb je de indruk dat overspanning en burn-out misschien wel aansprekende termen zijn maar dat er bij jou misschien meer achter zit? Beluister dan de onderstaande aflevering van de Innerlijk Leven Podcast.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande filmpje, met een korte introductie tot leiderschap en trauma en het werk dat wij doen met ondernemers en zakenmensen die vastlopen op persoonlijk vlak.