Emotionele verwaarlozing: hoe test je iets wat ontbreekt?

Wat is emotionele verwaarlozing?

Simpel gezegd: als jouw emotionele basisbehoeften onvoldoende worden gezien en vervuld. De associatie is vaak dat het om 'oud zeer' of 'vroeger' gaat, en daar begint het verhaal inderdaad wel vaak. Het patroon van emotioneel altijd ongezien blijven in wat je ware behoeften zijn is echter volop actief in volwassen leeftijd en daarmee is emotionele verwaarlozing een subtiel maar destructief fenomeen dat vaak over het hoofd wordt gezien (de verwaarlozing wordt zelf ook weer verwaarloosd..). Het kan plaatsvinden in families, relaties en zelfs binnen jezelf. Het negeren van emotionele behoeften kan op lange termijn ernstige gevolgen hebben voor je emotionele welzijn en relaties.

Is er een test voor emotionele verwaarlozing?

Emotionele verwaarlozing is wonderlijk genoeg niet zo makkelijk vast te stellen als de meeste andere sporen van trauma. Sterker nog, formeel valt het niet eens onder de posttraumatische stress-stoornis zoals we die in de DSM-4 en -5 kennen.

Er is in veel gevallen niks geks gebeurd, niks levensbedreigends. Het gaat er juist om wat er NIET is gebeurd en NIET is geweest.

Daarom zijn het twee verschillende dingen of er spráke is van emotionele verwaarlozing of dat mensen het ook dóórhebben dat deze thematiek in hun leven speelt. Dat laatste zegt echt iets van de bewustzijnsontwikkeling van mensen: ze vertrouwen sterk genoeg op hun innerlijke gewaarwording om datgene serieus te nemen wat niet aanwijsbaar is en wat vaak ook niet klip en klaar door ouders, familie en levenspartner wordt gezien.

Er is iets van een gewaarwording wakker gemaakt, waardoor het knagende gevoel van leegte, gemis en een zoeken naar verbondenheid sterk genoeg is om aan het zoeken te gaan en te blijven.

In de praktijk zien we vaak dat mensen hiermee aan de slag gaan wanneer er persoonlijke crisis of relatieproblemen in hun leven zijn of wanneer ze langdurig tobben met hun lichamelijke of geestelijke gezondheid.

Zelftesten

Hoewel emotionele verwaarlozing - ook wel affectieve verwaarlozing of emotioneel tekort genoemd - niet het meest populaire onderwerp is, zijn er diverse kleine zelftesten op het internet te vinden. Ook bekende en inhoudelijk goede boeken over deze thematiek geven vaak een vorm van zelftest. Denk aan Jeffrey Young en Janet Klosko in 'Leven in je leven' en Jonice Webb in 'Running on Empty'.

Schemavragenlijst

In het vakgebied van psychologie en psychotherapie is schematherapie één van de bekendste behandelmethoden om met de thematiek van emotionele verwaarlozing om te gaan. Binnen deze methode wordt er gewerkt met het idee dat er zogenaamde schema's bestaan - je zou het ook 'life scripts' kunnen noemen - die automatische patronen vormen in de overtuigingen, gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen.

De Young Schema Questionnaire is de vragenlijst die het meest gebruikt wordt om deze schema's in kaart te brengen. Behalve nog 15 andere thema's wordt ook emotionele verwaarlozing hiermee in kaart gebracht.

Lezen, voelen en ervaren

Een test of vragenlijst wordt idealiter onder begeleiding van een therapeut afgenomen, zodat niet alleen de kale uitslag leidend is maar er ook sprake kan zijn van interpretatie.

Daarom kan het een goed idee zijn om niet alleen te plussen en te minnen, maar door het lezen, voelen en ervaren de antwoorden te vinden. Wanneer een thema je raakt en bezighoudt, zegt dat feitelijk meer dan een positieve score op een vragenlijst.

Ik zou de bovengenoemde boeken van Jeffrey Young en Jonice Webb aanbevelen, maar ook Alice Miller's bekende 'Het drama van het begaafde kind', 'In den beginne was er opvoeding' en 'Gij zult niet merken'.

Test in hoeverre de thematiek van emotionele verwaarlozing bij jou een rol speelt

Dit alles gezegd hebbend, geef ik je de vragen van de schemavragenlijst die betrekking hebben op emotionele verwaarlozing. Natuurlijk heeft zo'n vragenlijst een bepaald scoringsmodel, maar ik zou bij de onderstaande stellingen simpelweg voelen of iets neigt naar een 'ja' (je gaat erop 'aan') of een 'nee' (neutraal).

1. Meestal was er niemand die voor me zorgde, dingen met me deelde of die het echt kon schelen wat er met me gebeurde.
2. Over het algemeen was er niemand die mij warmte, geborgenheid en genegenheid gaf.
3. Ik heb zelden het gevoel gehad dat ik bijzonder ben voor iemand.
4. Er zijn in mijn leven maar weinig mensen geweest die echt naar mij luisterden, me begrepen of die oog hadden voor mijn ware behoeften en gevoelens.
5. Op momenten dat ik niet wist wat ik moest doen, was er zelden een sterk persoon die me wijze raad kon geven of me op weg kon helpen.

Emotionele verwaarlozing: niet vergeten!

Vergeet niet dat de thematiek van emotionele verwaarlozing niet bedoeld is om negatief over je ouders te praten en een 'schuldige' aan te wijzen.

Vergeet ook niet dat het eigenlijk heel goed met je bewustzijnsontwikkeling gaat wanneer je met deze thematiek aan de slag gaat, want zolang je aan het overleven bent kom je hier niet aan toe.

Vergeet tenslotte niet dat grappig genoeg de emotionele verwaarlozing vaak verwaarloosd wordt: het is een thema dat snel vergeten wordt, te weinig aandacht krijgt of gewoon niet gezien wordt. De thematiek wordt dus actief in levenden lijve. Des te meer reden om je ogen ervoor open te houden en het serieus te nemen als je een vermoeden hebt dat dit over jou gaat. Laat hierin het 'Doe normaal - dan doe je al gek genoeg' en de vele andere argumenten die je in je hoofd kunt horen als het ware even links liggen.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Geef je dan op voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer oog voor wat trauma nu eigenlijk is en hoe wij daarnaar kijken.