Een christelijke psycholoog: integratie van geloof en psyche in therapie en coaching

Zijn de Bijbel en christelijke levensprincipes dermate belangrijk voor je dat het je keuzes, je doen en laten en je levensrichting bepaalt? Dan valt er wat voor te zeggen om je in coachingstrajecten of therapietrajecten te laten begeleiden door een christelijke psycholoog of coach.

Er valt ook wat tegenin te brengen, trouwens. En daarom neem ik je in dit artikel mee in de voors en tegens en de dingen waarover je kunt nadenken om hierin een doordachte beslissing te nemen.

De factor van vertrouwen en contact is essentieel

De allerbelangrijkste reden waarom mensen met een christelijke levensovertuiging ook voor een christelijke psycholoog kiezen? Vertrouwen.

Ondanks alle wetenschappelijke onderzoeken naar de effectiviteit van therapie is er één factor die overal uitspringt: de werkrelatie tussen therapeut en cliënt. Dat bevestigt iets wat iedereen natuurlijk intuïtief wel enigszins aanvoelt: wil je je zielenroerselen aan iemand blootleggen, moet er een 'klik' zijn. Vanuit dat oogpunt is een therapeut die een beetje dezelfde taal spreekt vaak wel betekenisvol, overigens niet alleen als het gaat om geloofsopvattingen maar ook als het gaat om lifestyle, werkervaring en persoonlijke interesses.

Veel christenen zijn bang voor 'oosters'

Wel in de wereld, maar niet van de wereld, was het devies van de bekende apostel Paulus. Hoewel Paulus een Turk was, is er als het om psychologie en persoonlijke ontwikkeling gaat vaak een zekere gereserveerdheid waar te nemen richting niet-christenen en meer specifiek richting alles wat riekt naar 'Oosters'. Tegelijkertijd is het een bekend gegeven dat de meest orthodoxe christenen wel gemakkelijk antroposofische artsen en natuurgeneeskundigen bezoeken. Dat toont in mijn ogen ook wel dat veel mensen hierin 'zoeken'.

Christelijke meditatie

Philip Troost schreef een toegankelijk boekje voor christenen die zich oriënteren op mindfulness en meditatie ('Mindful met Jezus'). Klinkt dat je te lichtvoetig? Dan kun je ook het boek van predikant Lex Boot bestuderen over contemplatieve en meditatieve tradities die de christelijke kerk van alle tijden gekend heeft.

Spanningsvelden voor christenen in therapie

Buiten de voorzichtigheid met oosterse invloeden zijn er nog een aantal belangrijke spanningsvelden te noemen in de therapeutische praktijk.

De aandacht naar binnen richten is weleens moeilijk te rijmen met 'de redding buiten jezelf zoeken', het luisteren naar je gevoelswereld kan moeilijk te rijmen zijn met het erkennen van de in protestantse kerkgenootschappen gebruikelijke visie op de zondigheid van de mens (dan zou je zeggen: hoe minder je naar binnen kijkt, hoe beter).

Bovendien ontbreekt een echte integratie van deze thema's op psychologisch en theologisch nogal eens. Kerkelijke leiders zijn lang niet altijd voldoende equipped om hier wijs en geduldig in op te treden, en daarom worstelen gelovigen nogal eens extra met hun eenzame en onbegrepen gevoelsleven.

Veel psychologie is door en door humanistisch

Ik ben mij ervan bewust dat christelijke psychologen vaak dezelfde therapie aanbieden als hun niet-christelijke collega's, maar dat doen met meer respect en feeling met de achtergrondfactoren en spirituele factoren bij hun cliënten. Zo is in ggz-instellingen met christelijke snit toch nog steeds de cognitieve gedragstherapie (CGT) een belangrijke pijler van het aanbod.

En daar vind ik wat van. Het gevaar is namelijk dat de mens wordt gereduceerd tot mentale, emotionele en gedragsmatige aspecten. Veel psychologie is qua basisuitgangspunten behoorlijk humanistisch te noemen. De Bijbel geeft juist het beeld van de mens als een drie-eenheid in het klein, naar het beeld van de eveneens drie-enige Godheid.

Daarom kun je wat mij betreft meer fundamentele discussies voeren over hoe je in therapie en coaching naar de mens kijkt, dan alleen maar bang te zijn voor oosterse invloeden of New Age-gedachtegoed. Die New Age? Die mag ook christenen toch wel eens aan het denken zetten..

Schrift en gebed in therapie

De combinatie of de synthese van geloof en psyche geeft verschillende 'smaken'. Sommige therapeuten zijn eerst en vooral gelovigen, en hebben daarnaast een vak. Anderen laten hun geloofsopvattingen een relatief latente rol vervullen en voeren allereerst gewoon het ambacht van hun therapeutische werk uit.

In psychosociale coaching en pastorale begeleiding is het geloofsaspect vaak nadrukkelijker aanwezig dan in de GGZ-hulpverlening, waar bepaalde kaders en wetenschappelijk gefundeerde uitgangspunten worden gevolgd. Coaches zijn in principe vaak meer 'vrij'. Er zijn pastoraal coaches, spiritueel werkers en gebedsgenezers die de psyche vooral aanvliegen vanuit een houding die allereerst op de Bijbel gericht is en op de spirituele visie op geestelijke strijd en ziekte.

Deze kleine opsomming laat al zien dat het niet makkelijk is om eventjes te positioneren hoe zo'n integratie van geloof en psychologie er nu precies uit moet zien.

Religieus trauma

Er is een andere reden waarom geloof een prominente rol kan spelen in therapie. Ik heb het dan over iets wat beschreven kan worden met woorden als kerktrauma of religieus trauma. Natuurlijk is er oog voor seksueel misbruik in de kerk, maar dat oog is er ook vaak niet of niet geweest. Bovendien kan een sektarische en fanatiek-religieuze dynamiek op latere leeftijd voor tal van klachten zorgen die regelrecht traumagerelateerd zijn. Omdat mensen vaak ook een zekere loyaliteit aan hun opvoeding en geloofsachtergrond hebben is het niet makkelijk om daar op een evenwichtige manier vrij van te worden. Niet voor niets wordt weleens gesproken over een religieus trauma syndroom.

Hoe vind je een christelijke psycholoog, coach of therapeut?

Natuurlijk is mond-op-mond-reclame vaak het beste en het makkelijkste in alle soorten van dienstverlening ('Ga ook eens met die man praten'). Huisartsen die hun pappenheimers een beetje kennen en verwijzen naar een christelijke GGZ-aanbieder kiezen in de regel voor de regionale aanbieders die zij kennen of voor bekende instellingen als Eleos en De Hoop. Psychologenpraktijken die zich specifiek richten op christelijke cliënten adverteren vaak in religieuze tijdschriften en zorgen dat ze een goed netwerk in het kerkelijke wereldje hebben.

Wil je via het internet op zoek? Allereerst kun je terecht bij de Christelijke Vereniging voor Psychiaters, Psychologen en Psychotherapeuten (CVPPP). Zij bieden een lijst met professionals die een degelijke academische opleiding hebben genoten. De website ikzoekchristelijkehulp.nl richt zich op een breder aanbod van psychologen, coaches, psychosociaal therapeuten en relatie- en gezinstherapeuten.

Over de auteur

Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is NIP-geregistreerd psycholoog, coach en internationaal gecertificeerd Brainspotting Practitioner. Samen met zijn echtgenote werkt hij met de doelgroep van ondernemers en zakenmensen die op persoonlijk vlak vastlopen vanwege trauma, gebrokenheid en destructieve patronen.
De methode die zij daarvoor ontwikkelden, Triunify®, onderscheidt zich door de krachtige en diepgaande aanpak waarin persoonlijke en zakelijke ontwikkeling in één totaalplaatje wordt geïntegreerd.

Heb je interesse om met ons te werken?

Binnen onze doelgroep werken wij voor ongeveer 50% met christenen. Ook werken wij met mensen die juist een hekel aan kerk en religie hebben vanwege de sores die het heeft veroorzaakt. In alle gevallen ben je welkom wanneer ons werk je aanspreekt. Je kunt je via de website opgeven voor een kosteloos strategiegesprek.

Wil je meer weten over onze visie en werkwijze?

Bekijk dan het onderstaande introductiefilmpje met meer informatie over trauma in relatie tot het bedrijfsleven, persoonlijke groei en zakelijk succes.