Ondernemers bij de psycholoog

Ondernemers bij de psycholoog


Een logische stap - of niet?

Je bent een ondernemer of je bent het niet. En de meeste ondernemers die ik ken stappen niet makkelijk naar een psycholoog of psychotherapeut, en al helemaal niet naar een grote ggz-instelling.


We kunnen uren praten over de cultuurverschillen en de mentaliteitsverschillen tussen de zakelijke markt en de psychiatrie, over dat ondernemers zich liever door ondernemers laten begeleiden dan door zielenknijpers, en ga zo nog maar even door.


Maar ik wil niet over-focussen op het ondernemers-stukje. Ondernemers zijn ook mensen - ondernemende mensen, dat wel - en hebben minstens evenveel vlieguren te maken in hun mentale en emotionele turbines dan de gemiddelde Nederlander. Burn-outs, overspannenheid, angsten en relatieproblemen zijn ook gewoon de orde van de dag - hooguit is er altijd de zaak waarmee je ook getrouwd bent.


In deze blog geef ik je inzicht in wat essentieel is in de psychologische begeleiding van ondernemers en zakenlieden.



Mental coaching: beter voor ondernemers?

Maar eerst: stappen succesvolle ondernemers makkelijker naar een coach dan naar een psycholoog? Heeft dat dan te maken met de associatie met sanity en gekte, normaal zijn of toch iets blijken te mankeren? Of is het dat een ander met een boek in de hand vertelt wat er met je aan de hand is, en dat iemand anders je dus beter blijkt te kennen dan jijzelf? Of ben je simpelweg zelf gewend om in de stoel te zitten waar je de vragen stelt? Of is het de diepe vervreemding dat zo’n therapeut zelf geen ondernemer is, en ’s avonds zijn geitenwollen sokken weer verruilt voor een goed boek en een yogamatje?


Ik stel slechts de vragen, en ben me er terdege van bewust dat er nogal wat stereotypen tussen zitten - die ik niettemin wel allemaal in de praktijk heb gehoord.


Mental coaching, performance coaching en ondernemerscoaching kunnen evenzeer gebaseerd zijn op het gedachtengoed waarop de psycholoog zich baseert. De branding is alleen totaal anders: er is meer ruimte voor succes, geluk en de overtreffende trap van een fantastisch geslaagd leven manifesteren.


Zou dat het misschien zijn? Die knellende normaliteit van het psychiatrische denken, terwijl je als ondernemer pas een beetje begint te leven als je met je kop boven het maaiveld uitsteekt?


Soorten coaching voor ondernemers

Mocht het zo zijn dat je gemakkelijker voor een coach dan voor een psycholoog kiest, dient zich een nieuw probleem aan. En dat is de overvolle markt waarin niemand weet wat kwaliteit is - en tegelijkertijd iedere deskundige of beroepsvereniging daar wel iets over te zeggen heeft. Ook zijn er nogal wat verschillende soorten coaches in omloop, zoveel zelfs dat Arjen Lubach er eens een speciale avonduitzending aan wijdde.


Hoe kies je de coach en coaching die bij jou past?


Ervaring met ondernemers

In de loop van de afgelopen pakweg tien jaar heb ik met talloze ondernemers gewerkt uit allerlei branches. Van schilders en winkeliers tot consultants en directeuren van internationale concerns. Soms met gezondheidskundige vragen, soms gewoon met de behoefte hun ziel op tafel te leggen. Soms kwamen ze via het gezondheidskundige circuit, soms via een accountant of adviseur, en soms ook op een manier die we achteraf allebei niet konden reconstrueren.


Hoe dan ook, de grootste gemene deler is dat de meesten van hen toch dezelfde problemen ervaren in het leven en in ondernemerschap. Het komt erop neer dat ze het belangrijk vind om autonoom te zijn onder eigen regie te werken en een goede balans tussen werk en privé leven te ervaren. Gevolg daarvan is als het goed is natuurlijk energie, veerkracht, gezondheid en werkplezier.


Ik heb ook ontdekt dat ondernemers een bijzondere doelgroep zijn als het gaat om gezondheidskundige psychologie. Prestaties en ambities zijn misschien wat makkelijker dan balans gezondheid en levenskwaliteit. De volgende zaken maken dat psychologie voor ondernemers toch een vak apart is.


Psychologie voor ondernemers: waarom het een vak apart is.

Allereerst confronteert psychologie voor ondernemers ons met de het spanningsveld tussen doen en zijn. Doen heeft betrekking op heel veel uren maken, en heel hard werken. Zijn heeft betrekking op de ruimte die je hebt om gewoon jezelf te zijn, te ontspannen en te leven. Veel ondernemers herkennen deze tweeslag ook in het werken aan je bedrijf versus werken in je bedrijf. Teveel ondernemers zijn een urenfabriek, moeten altijd hard werken en gecombineerd met een selfmade mentaliteit kan dat leiden tot een zekere hang naar onkwetsbaarheid en gaan-met-de-banaan (stilstand is achteruitgang).


Tot op zekere hoogte is hier niks mis mee. Het vraagt wel serieuze vermogen tot zelfmanagement: de boog kan niet altijd gespannen staan, het leven heeft evenals de seizoenen een cyclisch karakter en behalve al het doen is het ook belangrijk dat je aan je zijnswereld toekomt.


Heb je de indruk dat je veel te harde werken te maken heeft met onzekerheid, perfectionisme of extreem hoge eisen die je aan jezelf stelt? Beluister dan de onderstaande aflevering van de Innerlijk Leven Podcast.



Voor kleinere ondernemers, freelancers, zelfstandigen en kleine MKB-ers is er vaak de uitdaging van de taakverdeling: er rusten feitelijk te veel verantwoordelijkheden op de schouders van één persoon. En dat is natuurlijk meestal de ondernemer zelf. Dit maakt dat het reguleren van inspanning en ontspanning lastig is, en dat de telefoon en de e-mail zelfs op vakantie niet altijd uit gaan.


Typisch voor ondernemerschap is ook de dynamiek van kracht en onmacht. Ondernemen vraagt kracht en creativiteit - iets wat sowieso al een heel ander ding is dat alleen maar uren maken. Je hebt juist de innerlijke ruimte nodig om creatief na te denken, op nieuwe ideeën te komen en nieuwe kansen te exploreren. Het kracht-aspect maakt het mogelijk om dingen uit de grond te stampen en in de markt te zetten, maar juist daarin komen veel ondernemers ook machteloosheid en frustratie tegen, waar ze logischerwijs niet altijd even goed tegen kunnen. Denk aan hopeloos bureaucratische systemen waarmee je te dealen hebt, trage collega’s of externe tegenslagen waar je geen vat op hebt.


Vergeet in dit verband ook niet de pijn die soms boven komt bij lelijke bejegening door collega's of concurrenten of beschadigde ervaringen die je hebt je vertrouwen als werkgever.


Tenslotte is de balans tussen het geestelijke en het stoffelijke aspect een uniek onderdeel van het psychologisch begeleiden van ondernemers. Er moet geld in het laatje komen, de tent moet draaien en de schoorsteen moet roken. Dat is het stoffelijke aspect. Het geestelijke aspect is dat het bedrijf niet goed loopt wanneer er geen geestelijke voeding of inspiratie is. Dit hoeft niet zweverig te zijn: het gaat ook om de toestroom van ideeën, de inspirerende uitwisselingen en contacten die je hebt en de visie waaruit je kunt putten voor de betekenis van je leven en je bedrijf op de langere termijn.


Hoe vind je een goede ondernemerspsycholoog?

Concluderend: dit alles maakt dat ondernemerspsychologie en ondernemerscoaching iets meer en vooral iets anders vragen dan mainstream gezondheidskundige psychologie, en dat er - afhankelijk van de hulpvraag en het niveau van ondernemen - ook een grote link bestaat met performance coaching en met prestatiepsychologie.


Er zijn diverse bedrijfspsychologen die zich richten op ziekteverzuim bij werknemers maar ook bij ondernemers. Deze richten zich vaak op het mainstream-psychologische aspect, aangevuld met specifieke ervaring bij de doelgroep van ZZP en MKB.


Ben je in je eigen woonomgeving op zoek, kunnen vrijgevestigde psychologen of psychotherapeuten soms wat gemakkelijker aansluiten bij de wensen van hun cliënten dan wanneer ze in een grotere instelling werken. Natuurlijk kun je ook bij dergelijke therapeuten persoonlijk informeren naar hun expertise op het gebied van ondernemerschap, en over het algemeen zijn huisartsen als verwijzers in hun eigen werkomgeving hiervan ook enigszins op de hoogte.


Er zijn vanzelfsprekend ook businesscoaches en ondernemerscoaches die qua ervaring en expertise niet onderdoen voor de gemiddelde universitair geschoolde psycholoog. De vraag is wat de focus van hun werk is en hoe ver ze daarin inhoudelijk willen gaan. Voor het kiezen van coaches verwijs ik je naar het eerdergenoemde artikel over hoe je de coach vindt die bij jou past.


Bij ons (Triunify Nederland) kun je terecht wanneer je nadrukkelijk op zoek bent naar expertise op het gebied van trauma’s, dieperliggende wonden en blokkades en een zielsgerichte aanpak van leiderschap en ondernemerschap. Laat het ons weten als je met ons in gesprek wilt.


Dirk Jan Versluis (MM, MSc) is psycholoog en executive coach en specialiseert zich in het snijvlak van trauma, leiderschap en topprestaties (meer informatie).